headerlogo22

Αυξημένη χοληστερίνη σε παιδιά

Καταρχάς, είναι σημαντικό να ξέρουμε τι είναι η χοληστερίνη. Η χοληστερίνη (ή πιο σωστά χοληστερόλη, καθώς πρόκειται για στερόλη) είναι μια ουσία που ανήκει στα λίπη και είναι απαραίτητη στον οργανισμό για τη σύνθεση άλλων ουσιών, για την παραγωγή ενέργειας καθώς κι επειδή αποτελεί συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών. 

Ένα μέρος της χοληστερόλης προσλαμβάνεται από τις ζωικές τροφές (εξωγενής), αλλά το μεγαλύτερο μέρος της παράγεται από τον ίδιο μας τον οργανισμό (ενδογενής). Για παράδειγμα, ένας μέσος ενήλικος προσλαμβάνει περίπου 200-300 mg χοληστερόλης από τις τροφές ενώ ο οργανισμός του συνθέτει περίπου 1 γραμμάριο (1000 mg) την ημέρα. Το σώμα ενός ενηλίκου έχει περίπου 35 γραμμάρια χοληστερόλη.

Η χοληστερόλη κυκλοφορεί στο αίμα μας με τη μορφή των λιποπρωτεϊνών, δηλαδή μορίων που αποτελούνται από λιπίδια και πρωτεΐνες. Οι πιο σημαντικές λιποπροτεΐνες είναι η LDL ή «κακή» χοληστερόλη και η HDL ή «καλή» χοληστερόλη. Η LDL θεωρείται κακή γιατί μεταφέρει χοληστερόλη προς τα τοιχώματα των αγγείων μας, ενώ η HDL απομακρύνει χοληστερόλη από τα τοιχώματα προς το συκώτι για να αποβληθεί.

Η αυξημένη «κακή» χοληστερόλη ευθύνεται για τη βλάβη των αγγείων και την καρδιαγγειακή νόσο σε νεαρή ηλικία, ενώ η αυξημένη «καλή» χοληστερόλη προστατεύει από τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Τι είναι η δυσλιπιδαιμία;

Με τον όρο δυσλιπιδαιμία εννοούμε κάθε διαταραχή στα επίπεδα των λιπιδίων του οργανισμού. Η πιο συνήθης διαταραχή είναι η αύξηση της χοληστερόλης, η λεγόμενη υπερχοληστερολαιμία. 

Η προδιάθεση ενός ατόμου για αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα μπορεί να είναι κληρονομική, δηλαδή να περνάει από τους γονείς στα παιδιά και να επιτείνεται από την κακή διατροφή και την καθιστική ζωή.

Μπορεί επίσης να οφείλεται σε κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα στον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός χειρίζεται τα λιπίδια, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στην οικογενή υπερχοληστερολαιμία (η οποία επίσης είναι κληρονομικό νόσημα). 

Μπορεί τέλος να είναι αποτέλεσμα κάποιου άλλου νοσήματος, όπως είναι ορισμένα ενδοκρινικά νοσήματα ή κάποιες παθήσεις των νεφρών και του ήπατος.

Είναι δυνατόν τα παιδιά και οι έφηβοι να έχουν παθολογικά λιπίδια;

Κάποια παιδιά μπορεί να εμφανίσουν διαταραχές στα επίπεδα λιπιδίων τους, αν και συνήθως δεν είναι πολύ πάνω από τα φυσιολογικά όρια. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτών, η διαταραχή είναι αποτέλεσμα συνδυασμού μιας οικογενειακής προδιάθεσης με αυξημένο σωματικό βάρος, καθιστική ζωή και κακή διατροφή (πλούσια σε ζωικά λίπη).

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες επίσημες οδηγίες, η ολική χοληστερόλη στα παιδιά δεν πρέπει να ξεπερνά τα 200 mg/dL (κατά προτίμηση κάτω από τα 170 mg/dL) ενώ η LDL (κακή) χοληστερόλη δεν πρέπει να ξεπερνά τα 130 mg/dL (κατά προτίμηση κάτω από τα 110 mg/dL). Επιπλέον, η HDL (καλή) χοληστερόλη πρέπει να είναι πάνω από 45 mg/dL.

Ποια παιδιά και σε ποια ηλικία πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο;

Οι επίσημοι παιδιατρικοί φορείς δεν έχουν καταλήξει σε ομόφωνη απάντηση στο ερώτημα αυτό. Στο γενικό παιδιατρικό πληθυσμό οι πιο πρόσφατες οδηγίες συστήνουν να γίνεται ένας έλεγχος στα 9-11 χρόνια και πάλι στα 17-21 χρόνια και να μετράται η non-HDL χοληστερόλη (δηλαδή η ολική μείον την ΗDL χοληστερόλη) και μάλιστα χωρίς να έχει προηγηθεί νηστεία.

Τα παιδιά που έχουν βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή παιδιά με ένα ή με δύο γονείς που έχουν αυξημένη χοληστερόλη ή στεφανιαία νόσο (στηθάγχη ή καρδιακό έμφραγμα) σε ηλικία μικρότερη των 55 ετών, πρέπει να εξετάζονται σε πιο μικρή ηλικία. 

Το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά που έχουν τα ίδια παράγοντες κινδύνου για παθολογικό λιπιδαιμικό προφίλ όπως τα παχύσαρκα, όσα πάσχουν από υποθυρεοειδισμό, από διαβήτη τύπου 1 ή από άλλα σπάνια νοσήματα.

Στη χώρα μας αυτό που συμβαίνει στην πράξη, είναι ότι τα παιδιά ελέγχονται με μία μέτρηση ολικής χοληστερόλης, HDL, LDL και τριγλυκεριδίων κάποια στιγμή κατά την παιδική τους ηλικία, ανεξάρτητα από το ατομικό ή το οικογενειακό τους ιστορικό. Τονίζεται βέβαια ότι αυτή η εξέταση δεν πρέπει να γίνεται πριν την ηλικία των δύο ετών, καθώς ούτε αξιόπιστη είναι, ούτε επιτρέπεται σε τόσο μικρή ηλικία η οποιαδήποτε διαιτητική ή φαρμακευτική παρέμβαση.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η αυξημένη χοληστερόλη του παιδιού μου;

Το πιο σημαντικό για το παιδί είναι να αυξήσει τη σωματική του δραστηριότητα από τη μία και να βελτιώσει τη διατροφή του από την άλλη. Συζητήστε με τον παιδίατρό σας τους τρόπους με τους οποίους μπορείτε να πετύχετε τους παραπάνω στόχους. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι παρεμβάσεις αυτές θα έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα προλαμβάνοντας μελλοντικά προβλήματα.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, θα απαιτηθεί κάποια φαρμακευτική αγωγή για να βελτιώσει ο έφηβος τα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα του. Τα φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το σκοπό αυτό είναι κυρίως οι στατίνες. Μια τέτοια παρέμβαση ωστόσο δεν μπορεί να ξεκινήσει πριν την ηλικία των 10 ετών στα αγόρια και πριν την έναρξη της έμμηνης ρύσης στα κορίτσια. Επιπλέον, μπορεί να γίνει μόνο μετά από εκτεταμένο κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο κι αφού γίνει συνολική εκτίμηση της κατάστασης από εξειδικευμένο γιατρό.

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Αύγουστος 2018