Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα (αφροδίσια) νοσήματα

Η δυσκολία που υπάρχει από τη μεριά των γονιών να συζητήσουν με τα παιδιά τους σχετικά με τις σεξουαλικές πρακτικές και τους πιθανούς κινδύνους που κρύβουν καθώς και η έλλειψη γνώσης σχετικά με τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) ή αλλιώς αφροδίσια νοσήματα, αυξάνουν τον κίνδυνο ο έφηβος να κολλήσει κάποιο από αυτά και να νοσήσει.

Είναι σημαντικό λοιπόν να έχετε ως γονιός μια βασική γνώση του θέματος καθώς και τη διάθεση να συζητήσετε σχετικά με τον έφηβο γιο ή την έφηβη κόρη σας και να τον ενημερώσετε έγκαιρα και έγκυρα. Σε περίπτωση που χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες, ο ειδικός γιατρός για αυτά τα νοσήματα είναι ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος.

Πώς μεταδίδονται τα ΣΜΝ

Τα ΣΜΝ τυπικά μεταδίδονται από άτομο σε άτομο μέσω της σεξουαλικής ή της στενής σωματικής επαφής. Οι στατιστικές δείχνουν ότι τα νοσήματα αυτά είναι πιο συχνά στους εφήβους σε σχέση με άλλες ηλικιακές ομάδες σεξουαλικά δραστήριων ανθρώπων κυρίως λόγω της έλλειψης κατάλληλης γνώσης για το θέμα. Καθώς πρόκειται για δυνητικά σοβαρά ή και θανατηφόρα νοσήματα, είναι πολύ σημαντική η σχετική ενημέρωση των εφήβων.

Πρέπει να γνωρίζετε ότι δεν απαιτείται πλήρης σεξουαλική επαφή για να μεταδοθεί κάποιο από τα νοσήματα αυτά. Σε κάποιες περιπτώσεις (πχ. έρπης γεννητικών οργάνων ή κονδυλώματα) αρκεί μια απλή δερματική επαφή ώστε να μεταδοθεί το νόσημα.

Παράγοντες κινδύνου για να αυξηθεί η πιθανότητα να κολλήσει ο έφηβος κάποιο από τα νοσήματα είναι:

Η έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας σε μικρή ηλικία
Η αλλαγή πολλών σεξουαλικών συντρόφων
Οι σεξουαλικές επαφές χωρίς προστασία. Βασική προστασία προσφέρεται μόνο από το προφυλακτικό ενώ τα περισσότερα από τα υπόλοιπα μέσα αντισύλληψης (πχ. χάπι, σπιράλ κλπ) δεν προσφέρουν προστασία από τα ΣΜΝ

Καθώς η ηλικία έναρξης σεξουαλικής δραστηριότητας έχει μειωθεί κατά πολύ τα τελευταία χρόνια, ο κίνδυνος διάδοσης των ΣΜΝ είναι πολύ μεγαλύτερος. Αυτό καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη κατάλληλης ενημέρωσης των νέων της χώρας μας σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα από μικρή ηλικία.

Ποια είναι τα πιο συνήθη σεξουαλικά νοσήματα στους εφήβους;

Παρακάτω παρατίθενται κάποια στοιχεία για τα πιο συνήθη ΣΜΝ:

Ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus - HPV): Ο ιός αυτός σχετίζεται με την ανάπτυξη κονδυλωμάτων που μπορούν να εμφανιστούν είτε μέσα είτε έξω από τα γεννητικά όργανα του ατόμου. Επίσης, ορισμένοι ορότυποι του συγκεκριμένου ιού μπορούν να προκαλέσουν μακροπρόθεσμα καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας της γυναίκας και πιο σπάνια στο πέος του άνδρα. Επειδή πρόκειται για μια πολύ συχνή λοίμωξη (μέχρι και 80% των σεξουαλικά δραστήριων γυναικών έχουν έρθει σε επαφή με κάποιο στέλεχος κατά τη διάρκεια της ζωής τους) είναι απαραίτητος ο σχετικός εμβολιασμός στην πρώτη εφηβική ηλικία
Χλαμύδια: η συγκεκριμένη λοίμωξη μπορεί να εμφανιστεί τόσο στις έφηβες κοπέλες όσο και στα αγόρια και συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν δύσοσμες εκκρίσεις από τα γεννητικά όργανα και δυσουρικά ενοχλήματα (πόνο στην ούρηση). Συνήθως ωστόσο, η νόσος είναι ασυμπτωματική. Τα κορίτσια με χλαμύδια χωρίς θεραπεία μπορεί στη συνέχεια να αναπτύξουν τη λεγόμενη φλεγμονώδη πυελική νόσο η οποία μπορεί να οδηγήσει σε στειρότητα ή έκτοπη κύηση
Έρπης των γεννητικών οργάνων: Πρόκειται για ιό ο οποίος ανήκει στην ίδια κατηγορία με τον επιχείλιο έρπητα. Ευρήματα που συνοδεύουν τη συγκεκριμένη λοίμωξη είναι ανοιχτές πληγές, επώδυνες βλάβες και αίσθημα καύσου στην περιοχή των γεννητικών οργάνων
Γονόρροια: Τυπικό εύρημα της γονόρροιας είναι οι πυώδεις εκκρίσεις από την ουρήθρα του άνδρα (> 90% των περιπτώσεων) ή από τον κόλπο της γυναίκας (στις μισές περίπου περιπτώσεις) και η δυσκολία στην ούρηση (καυσουρία ή δυσουρία) και στα δύο φύλα. Είναι απαραίτητη η αντιβιοτική αντιμετώπιση των περιστατικών για την αποφυγή επιπλοκών, τόσο του ίδιου του πάσχοντος, όσο και του/της σεξουαλικού/ής συντρόφου
Ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (Human Immunodeficiency Virus - HIV): Πρόκειται για τον ιό που προκαλεί τη νόσο του AIDS η οποία ακόμα και σήμερα παραμένει μια πολύ σοβαρή νόσος, έστω κι αν η πρόγνωση έχει βελτιωθεί κατά πολύ. Ο ιός ΗΙV συνήθως μεταδίδεται από άτομο σε άτομο όταν υπάρχει σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλακτικό. Οι σεξουαλικές πρακτικές που συνοδεύονται από αυξημένο κίνδυνο για μικροτραυματισμούς αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης της νόσου. Κίνδυνος υπάρχει επίσης από τη χρήση χρησιμοποιημένων βελόνων (πχ. στους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών), ενώ στο παρελθόν και οι μεταγγίσεις αίματος ήταν δυνητικά επικίνδυνες. Πλέον τα παράγωγα αίματος ελέγχονται σχολαστικά
Ηπατίτιδες Β και C: πρόκειται για νοσήματα που μεταδίδονται με σεξουαλική επαφή (κυρίως η Β), καθώς και με παράγωγα αίματος ή με ανταλλαγή αντικειμένων με αίμα (πχ. βελόνες). Προκαλούνται από ηπατοτρόπους ιούς δηλαδή ιούς που έχουν την τάση να επιτίθενται στο συκώτι (ήπαρ). Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια η μετάδοση των ιών αυτών με παράγωγα αίματος έχει ουσιαστικά εξαλειφθεί, ενώ και η σεξουαλική μετάδοση είναι πιο σπάνια καθώς τα περισσότερα νεαρά άτομα είναι εμβολιασμένα για την ηπατίτιδα Β οπότε έχει μειωθεί η φορεία της νόσου
Σύφιλη: Το αρχικό εύρημα της νόσου είναι η εμφάνιση ανώδυνων ανοιχτών πληγών στο αιδοίο ή στο πέος. Η σύφιλη είναι μια χρόνια εκφυλιστική νόσος που αν δε θεραπευτεί εγκαίρως, μπορεί σταδιακά να οδηγήσει σε πολύ σοβαρές βλάβες στην καρδιά ή στο νευρικό σύστημα του ατόμου. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, εμφανίζονται ανθεκτικά στελέχη του βακτηρίου που προκαλεί τη σύφιλη (ωχρά σπειροχαίτη) με αποτέλεσμα να γίνεται όλο και πιο δύσκολη η επιτυχής θεραπεία της

Οδηγίες για τον έφηβο

Μάθετε για τα ΣΜΝ και αναζητήστε ιατρική βοήθεια και φροντίδα αν υποπτεύεστε ότι πάσχετε από κάποιο από αυτά. Πάντα έχετε στο μυαλό σας τη χρήση προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική σας επαφή με τον/τη σύντροφό σας, καθώς και την εφαρμογή ασφαλών σεξουαλικών πρακτικών. Αν ανήκετε σε ομάδα υψηλού κινδύνου (πχ. πολλαπλοί σεξουαλικοί σύντροφοι) προσπαθήστε να ελέγχετε ανά τακτικά διαστήματα με εργαστηριακό έλεγχο την πιθανότητα να έχετε κολλήσει κάποιο ΣΜΝ.

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Μάρτιος 2018