headerlogo22

Φυσιολογική ήβη κι εφηβεία σε αγόρια και κορίτσια

Ως εφηβεία ορίζεται η περίοδος αύξησης κι ανάπτυξης κατά την οποία το ανώριμο παιδί μεταμορφώνεται σε άτομο ικανό για αναπαραγωγή. Η περίοδος αυτή περιλαμβάνει συναισθηματικές και ψυχοκοινωνικές μεταβολές που μπορεί να διαρκέσουν για πάνω από 10 χρόνια καθώς και σωματικές μεταβολές οι οποίες συνήθως συμβαίνουν σε διάστημα τριών έως πέντε ετών.

Αυτές ακριβώς οι σωματικές μεταβολές που περιλαμβάνουν την αύξηση του μεγέθους των γεννητικών οργάνων σε αγόρια και κορίτσια (όρχεις, ωοθήκες), την ανάπτυξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου καθώς και την επιτάχυνση του ρυθμού με τον οποίο το παιδί ψηλώνει, αποτελούν την ήβη. Οι σωματικές αλλαγές της ήβης επιτυγχάνονται με τη δράση των ορμονών του φύλου δηλαδή των οιστρογόνων και των ανδρογόνων. 

Η ήβη δεν ξεκινά την ίδια χρονική στιγμή για όλα τα παιδιά και δεν εξελίσσεται σε όλα τα παιδιά με την ίδια ταχύτητα. Για το λόγο αυτό, υπάρχει ένα μεγάλο εύρος φυσιολογικής ηλικίας έναρξης και ολοκλήρωσης της ήβης, τόσο για τα αγόρια όσο και για τα κορίτσια.

Η ήβη στα αγόρια

Η έναρξη της ήβης στα αγόρια ελέγχεται από ορμόνες που παράγονται στον εγκέφαλο και στους όρχεις. Οι ορμόνες από ένα οργανίδιο του εγκεφάλου που λέγεται υπόφυση, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, φτάνουν στους όρχεις τους οποίους ενεργοποιούν για να παράγουν τεστοστερόνη. Η τεστοστερόνη μαζί με άλλα ανδρογόνα (που παράγονται κι από κάποια άλλα όργανα που λέγονται επινεφρίδια) αλλά και οιστρογόνα, είναι ορμόνες υπεύθυνες για τις αλλαγές που παρατηρούνται στο σώμα των αγοριών κατά τη διάρκεια της ήβης. Η τεστοστερόνη και οι λοιπές ορμόνες της ήβης επηρεάζουν πέρα από το σώμα και τη συναισθηματική και ψυχική κατάσταση κι εξέλιξη των εφήβων. 

Η ήβη στα αγόρια συνήθως ξεκινά μεταξύ 9 και 14 ετών με μέση ηλικία περίπου τα 11,5 χρόνια. Τα περισσότερα αγόρια ολοκληρώνουν την ήβη περίπου 6 χρόνια μετά την έναρξή της και γενικά η διαδικασία εξελίσσεται πιο αργά από ότι στα κορίτσια. 

Αλλαγές στο σώμα των αγοριών:

  • Οι όρχεις και το πέος αρχίζουν να μεγαλώνουν
  • Αυξάνεται το ύψος του σώματος με γοργό ρυθμό (αυξητική αιχμή). Η αύξηση αυτή συνήθως συμβαίνει σε λίγο μεγαλύτερη ηλικία στα αγόρια από ότι στα κορίτσια και ολοκληρώνεται στην ηλικία των 17-18 ετών 
  • Αρχίζουν να εμφανίζονται τρίχες στην περιοχή των γεννητικών οργάνων αλλά και στο πρόσωπο, στις μασχάλες κι αργότερα στο στήθος, στα χέρια και τα πόδια
  • Αποτέλεσμα των ανδρογόνων είναι και η εμφάνιση ακμής στο δέρμα, η οποία σε μερικά αγόρια χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα
  • Ωριμάζουν οι ιδρωτοποιοί αδένες με αποτέλεσμα ο ιδρώτας να αρχίσει να μυρίζει
  • Αυξάνεται ο όγκος του μυϊκού συστήματος με αποτέλεσμα το σχήμα του σώματος να αλλάζει
  • Η φωνή αλλάζει σταδιακά και γίνεται πιο βαθιά και στην αρχή μπορεί να «σπάει», δηλαδή από ψιλή να γίνεται βαρεία και αντίστροφα. Το φαινόμενο αυτό είναι παροδικό

Η ήβη στα κορίτσια

Η έναρξη της ήβης στα κορίτσια ελέγχεται από ορμόνες που παράγονται στον εγκέφαλο και στις ωοθήκες. Οι ωοθήκες παράγουν οιστρογόνα και προγεστερόνη, ορμόνες που είναι υπεύθυνες για τις αλλαγές του σώματος των κοριτσιών στην ήβη. Οι ορμόνες αυτές δεν επηρεάζουν μόνο τις σωματικές αλλαγές αλλά και συναισθηματικές και ψυχικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εφηβείας.

Η ήβη στα κορίτσια ξεκινά συνήθως μεταξύ 8 και 14 ετών με μέση ηλικία περίπου τα 10,5 χρόνια. Στα κορίτσια η ήβη εξελίσσεται γρηγορότερα σε σχέση με την ήβη στα αγόρια και ολοκληρώνεται περίπου 4 χρόνια μετά την έναρξή της.

Αλλαγές στο σώμα των κοριτσιών:

  • Το μέγεθος του στήθους αυξάνεται και σταδιακά, σε διάστημα λίγων ετών, το στήθος αποκτά το τελικό του μέγεθος
  • Η εναπόθεση λίπους σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος της έφηβης αυξάνεται ώστε το σώμα να έχει ενέργεια για τις απαιτούμενες λειτουργίες του την περίοδο αυτή αλλά και για την τεκνοποίηση αργότερα
  • Αυξάνει επίσης το ύψος του σώματος με τη μέγιστη ταχύτητα να εμφανίζεται συνήθως λίγο πριν την έναρξη της έμμηνης ρύσης
  • Τρίχες αρχίζουν να εμφανίζονται στην περιγεννητική περιοχή και στις μασχάλες
  • Ωριμάζουν οι ιδρωτοποιοί αδένες με αποτέλεσμα ο ιδρώτας να αρχίσει να μυρίζει

Να θυμάστε ότι η ήβη είναι μια απόλυτα φυσιολογική διαδικασία, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εφηβείας και οδηγεί τελικά στην ενηλικίωση του παιδιού. 

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Απρίλιος 2017