Πρώιμη θηλαρχή στα βρέφη

Πρώιμη θηλαρχή ονομάζεται η διόγκωση των μαστών σε βρεφική ή νηπιακή ηλικία. Πολλοί γονείς παρατηρούν το στηθάκι του μωρού τους (κυρίως στα κορίτσια και λιγότερο στα αγόρια) να διογκώνεται μετά τους πρώτους μήνες ζωής και προστρέχουν θορυβημένοι στον παιδίατρο φοβούμενοι κάποιο πρόβλημα με το ενδοκρινικό του σύστημα.

Η τυπική εικόνα είναι εκείνη του βρέφους που, πλησιάζοντας στην ηλικία του έτους, αρχίζει να εμφανίζει διόγκωση ενός ή και των δύο μαστών του. Σε μερικές περιπτώσεις, η διόγκωση των μαστών μπορεί να εμφανιστεί αμέσως μετά τις πρώτες μέρες ζωής και να επιμένει για μήνες.

Η συνήθης φυσική εξέλιξη της πρώιμης θηλαρχής είναι να φτάσει το στήθος του βρέφους σε ένα μέγιστο μέγεθος και στη συνέχεια, μέσα σε διάστημα μερικών μηνών, να αρχίσει να υποχωρεί μέχρι την πλήρη υποχώρηση της διόγκωσης.

Πού οφείλεται η πρώιμη θηλαρχή;

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ενδομήτριας ζωής, ο άξονας του ενδοκρινικού συστήματος που ελέγχει το γενετικό σύστημα του παιδιού (υποθάλαμος - υπόφυση- γονάδες) είναι ενεργός. Αμέσως μετά τη γέννηση καταστέλλεται για να επανενεργοποιηθεί στη συνέχεια κατά τους πρώτους μήνες ζωής του βρέφους (η λεγόμενη μίνι εφηβεία). Αυτή η επανενεργοποίηση έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζεται πιο έντονα η διόγκωση των μαστών σε κάποια παιδιά, οπότε έχουμε την φυσιολογική παροδική πρώιμη θηλαρχή.

Από την άλλη, τα τελευταία χρόνια έχει φανεί ότι το εθαίριο έλαιο λεβάντας που βρίσκεται σε αφθονία σε σαπούνια, σαμπουάν και απορρυπαντικά εμπλέκεται στην εμφάνιση πρώιμης θηλαρχής όταν χρησιμοποιείται σε βρέφη και νήπια κάτω των 3 ετών. Μπορεί να συμπεριφερθεί δηλαδή ως ενδοκρινικός διαταράκτης και θα πρέπει οι γονείς να το αποφεύγουν.

Τέλος, σε μία μικρή μερίδα παιδιών η πρώιμη θηλαρχή αποτελεί το πρώτο σύμπτωμα κάποιας σοβαρής νόσου.

Πότε πρέπει να ανησυχήσει ο γονιός;

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η πρώιμη θηλαρχή της βρεφικής ηλικίας είναι κάτι που συμβαίνει αρκετά συχνά και οφείλεται συνήθως σε μια παροδική φυσιολογική διέγερση του άξονα που ελέγχει το γενετικό σύστημα του παιδιού.

Πιο σπάνια ωστόσο, μπορεί να αποτελεί το πρώτο σημάδι έναρξης ήβης οπότε το παιδί δείχνει να μεγαλώνει και να ωριμάζει πιο γρήγορα από τα συνομήλικα παιδιά. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι επιβεβλημένος ο εξειδικευμένος κλινικός κι εργαστηριακός έλεγχος καθώς αυτή η πρώιμη ενεργοποίηση μπορεί να οφείλεται σε παθολογική παραγωγή ορμονών του φύλου όπως πχ. σε κάποιον όγκο που εκκρίνει ορμόνες ή σε άλλα σπάνια νοσήματα και σύνδρομα.

Κάτι άλλο που πρέπει να έχουμε υπόψη είναι ότι τα κορίτσια που εμφανίζουν έντονη και παρατεταμένη πρώιμη θηλαρχή, έστω κι αν υποχωρήσει τελείως, διατρέχουν σύμφωνα με κάποιες μελέτες αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν αληθή πρώιμη ήβη σε ηλικία 6-7 ετών η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί κατάλληλα από παιδοενδοκρινολόγο. Άρα, τα παιδιά αυτά έχουν έναν λόγο παραπάνω να επισκέπτονται τακτικά τον παιδίατρό τους κατά την παιδική ηλικία προκειμένου να υπάρξει έγκαιρη διάγνωση και παραπομπή στον ειδικό γιατρό.

Ποια είναι η διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση της πρώιμης θηλαρχής;

Εφόσον η πρώιμη θηλαρχή είναι απλά εκδήλωση της μίνι εφηβείας δε χρειάζεται κάποια θεραπεία αλλά απλά παρακολούθηση. Σε περίπτωση που τα κλινικά ευρήματα δείχνουν ότι μπορεί να αποτελεί ένδειξη έναρξης της ήβης, πρέπει να γίνουν ειδικός κλινικός, εργαστηριακός και απεικονιστικός έλεγχος. Μ' αυτόν, ο παιδοενδοκρινολόγος θα εκτιμήσει συνολικά την κατάσταση και θα αποφασίσει για τα περαιτέρω διαγνωστικά βήματα.

Στη συνέχεια, θα σας κατευθύνει κατάλληλα ώστε να προσδιοριστεί η ακριβής παθολογική αιτία της θηλαρχής (αν υπάρχει) καθώς και ο τρόπος αντιμετώπισής της. Να θυμάστε ωστόσο ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, πρόκειται για μια φυσιολογική κατάσταση που δε δημιουργεί προβλήματα στη μετέπειτα σωματική και ψυχική εξέλιξη του παιδιού.

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Απρίλιος 2020