headerlogo22

Εγκαύματα

Τα εγκαύματα αποτελούν αρκετά συνήθη τρόπο τραυματισμού των παιδιών. Στην Ελλάδα, περισσότερα από 60.000 άτομα το χρόνο παθαίνουν εγκαύματα με την πλειονότητα αυτών να είναι παιδιά ή ηλικιωμένοι. Συνήθως οφείλονται σε θερμική βλάβη του δέρματος ενώ πιο σπάνια μπορεί να προκληθούν από κάποια χημική ή ηλεκτρική αιτία. Τα εγκαύματα ανάλογα με την έκταση και το βάθος του δέρματος που καταστρέφεται ταξινομούνται σε διαφορετικές κατηγορίες:

  • Επιφανειακό έγκαυμα (1ου βαθμού): το έγκαυμα αφορά μόνο την επιφανειακή στοιβάδα του δέρματος, δηλαδή την επιδερμίδα. Το δέρμα του παιδιού είναι ξηρό, κόκκινο κι ασπρίζει στην πίεση ενώ το έγκαυμα είναι επώδυνο. Χαρακτηριστικός τύπος τέτοιου εγκαύματος είναι τα ήπια ηλιακά εγκαύματα. Τα επιφανειακά εγκαύματα συνήθως υποχωρούν σε 3-6 μέρες χωρίς να αφήσουν ουλή
  • Μερικού πάχους (επιπολής) (2ου βαθμού): το έγκαυμα αυτό αφορά την επιδερμίδα και την εξωτερική στοιβάδα του χορίου. Σε αυτή την περίπτωση το δέρμα πονάει στην ήπια αφή ή στην αλλαγή της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος. Χαρακτηριστικό είναι ότι υπάρχει εμφάνιση φλυκταινών ή φυσαλίδων στην εγκαυματική περιοχή. Τα εγκαύματα αυτά συνήθως απαιτούν μέχρι και τρεις εβδομάδες για να αποκατασταθούν πλήρως και μπορεί να αφήσουν μόνιμη υπερ- ή υπόχρωμη περιοχή. Συνήθως τα εγκαύματα αυτά δεν αφήνουν ουλή, αρκεί να είναι κατάλληλη η αντιμετώπισή τους
  • Μερικού βάθους (βαθιά) (3ου βαθμού): στον τύπο αυτό το έγκαυμα αφορά τις δυο ανώτερες στοιβάδες του δέρματος αλλά πηγαίνει βαθύτερα σε σχέση με το προηγούμενου βαθμού έγκαυμα. Το παιδί πονάει στην έντονη πίεση αλλά το έγκαυμα δεν αλλάζει χρώμα. Σαφώς εμφανίζονται φυσαλίδες και αυτό το έγκαυμα θα χρειαστεί πάνω από 21 μέρες για να αποκατασταθεί με μεγαλύτερη πιθανότητα να αφήσει ουλή. Είναι πιθανό τα εγκαύματα αυτού του βαθμού να απαιτήσουν χειρουργική αποκατάσταση προκειμένου να αποφευχθεί η ανάπτυξη υπερτροφικών ουλών
  • Έγκαυμα ολικού πάχους (4ου βαθμού): στα εγκαύματα αυτά συμμετέχουν όλες οι στοιβάδες του δέρματος και συνήθως επηρεάζεται το λίπος και οι μύες κάτω από το δέρμα. Ο ασθενής δεν πονάει λόγω καταστροφής  των υποδοχέων πόνου και το δέρμα μπορεί να είναι λευκό, γκρίζο ή μαύρο και συνήθως είναι ξηρό. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι μεγάλη η ανάγκη άμεσης μεταφοράς του ασθενούς σε κατάλληλη νοσοκομειακή μονάδα εγκαυμάτων για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση της κατάστασης

Τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση εγκαύματος

Συνολικά η αντιμετώπιση ενός εγκαύματος εξαρτάται από την έκταση, το βάθος και το είδος του εγκαύματος, αλλά τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε άμεσα είναι τα παρακάτω: 

  • Προσπαθήστε να περιορίσετε την έκταση και το βάθος του εγκαύματος χρησιμοποιώντας δροσερό νερό: βάλτε το τμήμα του σώματος του παιδιού που υπέστη το έγκαυμα κάτω από τρεχούμενο νερό για τουλάχιστον 10-15 λεπτά
  • Παράλληλα, καθώς έχετε το έγκαυμα κάτω από το νερό, μπορείτε να αφαιρέσετε τα ρούχα τα οποία το καλύπτουν. Αποφύγετε να κάνετε κάτι τέτοιο αν τα ρούχα έχουν κολλήσει πάνω στο έγκαυμα οπότε και πρέπει να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια
  • Αποφύγετε τη χρήση σαπουνιού, κρεμών, λοσιόν ή βουτύρου/μαργαρίνης για να καλύψετε το έγκαυμα όπως συνηθιζόταν παλιότερα. Αυτές οι παρεμβάσεις όχι μόνο δε βοηθούν αλλά μπορεί και να επιβραδύνουν την αποκατάσταση της βλάβης
  • Στη συνέχεια, μπορείτε να καλύψετε το έγκαυμα με μία χαλαρή πλαστική μεμβράνη (όπως αυτές που χρησιμοποιούμε στην κουζίνα), ή μια καθαρή νάιλον σακούλα. Αυτό θα περιορίσει τον πόνο και θα προστατέψει το έγκαυμα από μολύνσεις μέχρι να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια
  • Σε περίπτωση που το έγκαυμα προκαλεί έντονο πόνο μπορείτε να δώσετε στο παιδί κάποιο παυσίπονο, για παράδειγμα παρακεταμόλη (πχ. Depon) ή ιβουπροφαίνη (πχ. Algofren)
  • Επίσης, μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σηκώνοντας το μέρος του σώματος που υπέστη το έγκαυμα πιο ψηλά σε σχέση με την καρδιά. Για παράδειγμα, αν είναι στο πόδι του, μπορείτε να το βάλετε πάνω σε ένα μαξιλάρι, όταν ξαπλώνει
  • Σε περίπτωση χημικού εγκαύματος, η πρώτη κίνηση που θα πρέπει να κάνετε είναι να αφαιρέσετε τα ρούχα προκειμένου να περιορίσετε τη συνέχιση της καταστροφής του δέρματος από τη χημική ουσία που προκάλεσε το έγκαυμα

Αν το έγκαυμα είναι επιφανειακό και μικρής έκτασης, δε χρειάζεται να το εκτιμήσει κάποιος επαγγελματίας υγείας. Καθώς περνούν οι μέρες θα βελτιώνεται η βλάβη μέχρι την πλήρη αποκατάστασή της. Τις μέρες που θα ακολουθήσουν μπορείτε να εφαρμόσετε τα παρακάτω:

  • Σε περίπτωση που υπάρχουν μικρές φυσαλίδες κάτω από 2-2.5 cm μην προσπαθήσετε να τις ανοίξετε καθώς το εξωτερικό δέρμα προστατεύει το έγκαυμα από λοίμωξη
  • Σε περίπτωση που οι φυσαλίδες είναι πάνω από 2-2.5 cm πρέπει να τις παροχετεύσετε (γιατί είναι σίγουρο ότι από μόνες τους θα τρυπήσουν και θα παροχετευτούν) και με ένα αποστειρωμένο ψαλιδάκι, να ψαλιδίσετε τα όρια τους στο νεκρωμένο δέρμα γιατί μπορεί να αποτελέσουν θρεπτικό υλικό για την ανάπτυξη λοίμωξης
  • Προκειμένου να αποφευχθεί η ανάπτυξη κάποιας λοίμωξης, καλό είναι σε λίγο πιο βαθιά εγκαύματα να χρησιμοποιήσετε κάποια τοπική αλοιφή που θα σας προτείνει ο παιδίατρός σας και να καλείπτετε το έγκαυμα με αποστειρωμένη γάζα που θα αλλάζετε 1-2 φορές την ημέρα

Πότε πρέπει να απευθυνθείτε στο νοσοκομείο

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε σε οποιοδήποτε έγκαυμα είναι να βάλετε το τμήμα του σώματος του παιδιού που υπέστη το έγκαυμα κάτω από τρεχούμενο νερό, δροσερό, όχι κρύο, για 10-15 λεπτά.

Παράλληλα, αν το έγκαυμα είναι σοβαρό, πρέπει να οργανώσετε τη μεταφορά του παιδιού σε νοσοκομείο για τις πρώτες βοήθειες. Ιδιαιτέρα αν το έγκαυμα:

  • είναι εκτεταμένο (μεγαλύτερο από 8-10 εκ. σε διάμετρο)
  • είναι βαθύ
  • αφορά το πρόσωπο, τα χέρια, τα πόδια ή τα γεννητικά όργανα
  • είναι κοντά σε κάποια άρθρωση, όπως για παράδειγμα στον αστράγαλο, στο γόνατο ή στον ώμο
  • περιβάλλει γύρω γύρω κάποιο άκρο του παιδιού (πχ. χέρι ή πόδι)
  • δε δείχνει να βελτιώνεται μετά από 1-2 μέρες συντηρητικής θεραπείας στο σπίτι

Σε οποιαδήποτε από τις παραπάνω περιπτώσεις, η άμεση νοσοκομειακή αντιμετώπιση είναι πολύ σημαντική προκειμένου να περιοριστεί η έκταση του εγκαύματος και να αποφευχθεί η δημιουργία ουλών που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την κινητικότητα αρθρώσεων ή την αλλοίωση χαρακτηριστικών του προσώπου.

Πώς μπορείτε να αποτρέψετε τα εγκαύματα

Όπως και με όλους τους άλλους τραυματισμούς και άλλες πιθανές επείγουσες καταστάσεις για το παιδί σας, η ΠΡΟΛΗΨΗ είναι το πιο σημαντικό μέτρο το οποίο μπορείτε να εφαρμόσετε. Εφαρμόζοντας τις παρακάτω οδηγίες μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο εγκαυμάτων του παιδιού σας:

  • Να διατηρείτε τα σπίρτα, τους αναπτήρες και τα κεριά σε μέρος που δεν έχει πρόσβαση το παιδί σας
  • Να διατηρείτε θερμά αντικείμενα μακριά από την άκρη του τραπεζιού ή της ηλεκτρικής κουζίνας, για παράδειγμα ένα ποτήρι με ζεστό γάλα, μια κατσαρόλα με ζεστό φαγητό ή το μπρίκι με τον καφέ
  • Να εξασφαλίσετε ότι τα παιδιά δεν έχουν πρόσβαση στα μάτια της κουζίνας, στο τζάκι ή σε σόμπες και πολύ θερμά καλοριφέρ
  • Να προσπαθήσετε να έχετε ανιχνευτή καπνού σε κάθε δωμάτιο του διαμερίσματός σας
  • Να ντύνετε τα παιδιά σας με ρούχα τα οποία δεν πιάνουν εύκολα φωτιά κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας (όπως πχ. τα βαμβακερά)
  • Να προσέχετε όταν είστε κοντά σε μπανιέρα με ζεστό ή καυτό νερό και να αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε πολύ καυτό νερό για το μπάνιο του παιδιού σας
  • Να χρησιμοποιείτε αντηλιακό σύμφωνα με τις οδηγίες του παιδιάτρου σας όταν είναι να πάτε στην παραλία ή όταν είναι να εκθέσετε το παιδί σας στον ήλιο ακόμα και μέσα στην πόλη

Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι πολύ σημαντικό σε περίπτωση εγκαύματος το παιδί να είναι εμβολιασμένο για τον τέτανο και επομένως να εξασφαλίζετε ότι έχει κάνει όλες τις δόσεις του αντιτετανικού εμβολίου, σύμφωνα με τις οδηγίες του παιδιάτρου σας. 

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Στο παρακάτω βιντεάκι του Βρετανικού Ερυθρού Σταυρού μπορείτε να δείτε στην πράξη τις πρώτες βοήθειες σε περίπτωση εγκαύματος του παιδιού σας:

Τελευταία ενημέρωση: Ιούλιος 2018