Τραυματισμός δοντιών

Τα δόντια των παιδιών πολλές φορές υφίστανται τραυματισμούς άλλοτε ήπιους και άλλοτε πιο σοβαρούς. Οι τραυματισμοί αυτοί συχνότερα συμβαίνουν σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (2-4 ετών) λόγω πτώσης και σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας (8-12 ετών) λόγω ατυχημάτων σε αθλητικές δραστηριότητες.

Το βρέφος εμφανίζει περί την ηλικία των 5-7 μηνών τα πρώτα νεογιλά δόντια κι έχει αποκτήσει 20 νεογιλά δόντια μέχρι τα 2,5-3 χρόνια. Περί τα 5-6 χρόνια αρχίζει να αλλάζει τα νεογιλά με τα μόνιμα τα οποία όταν εμφανιστούν όλα, θα είναι συνολικά 32.

Ανάλογα με το αν είναι νεογιλά ή μόνιμα και ανάλογα με τη συνεργασία του παιδιού και την έκταση του τραυματισμού, υπάρχουν κάποια πράγματα που οι γονείς πρέπει να κάνουν προκειμένου να πετύχουν την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση ενός τέτοιου επείγοντος περιστατικού. Σημειώνεται ότι μετά από την παροχή πρώτων βοηθειών, είναι αναγκαία η εκτίμηση της κατάστασης από τον οδοντίατρο ή τον παιδοδοντίατρο καθώς μπορεί να υπάρχουν βλάβες στα δόντια που δεν είναι άμεσα εμφανείς.

Τύποι τραυματισμού των δοντιών

Ανάλογα με τις συνθήκες, ένα δόντι μπορεί να υποστεί κάποιον από τους παρακάτω τραυματισμούς:

Χαλάρωση δοντιού: μπορεί να τρέξει λίγο αίμα από τα ούλα, αλλά το δόντι δε μετακινείται καθόλου από τη θέση του. Αν η χαλάρωση είναι ήπια, τα δόντια σταθεροποιούνται από μόνα τους και πάλι πάνω στα ούλα μέσα σε 2-3 εβδομάδες. Κάποιες φορές όμως, ειδικά αν η χαλάρωση είναι έντονη, ο οδοντίατρος θα αποφασίσει να το αφαιρέσει για να προστατέψει το παιδί από πιθανή εισρόφηση
Μετακίνηση δοντιού: αν η μετακίνηση είναι ήπια και δεν επηρεάζει τη μάσηση, δεν απαιτείται κάποια παρέμβαση καθώς το δόντι συνήθως επανέρχεται από μόνο του. Αν όμως είναι έντονη ή αν το δόντι έχει εμβυθιστεί μέσα στο ούλο σε μεγάλο βαθμό, είναι πιθανό να χρειάζεται παρέμβαση του οδοντιάτρου καθώς πρέπει να αποφευχθεί ο τραυματισμός του σπέρματος του μόνιμου δοντιού που βρίσκεται κάτω από τη ρίζα του νεογιλού
Κάταγμα (σπάσιμο) της μύλης του δοντιού: ανάλογα με την περίπτωση και την ηλικία του παιδιού, ο οδοντίατρος μπορεί να ‘χτίσει’ το κομμάτι του δοντιού που έσπασε. Επίσης, θα πρέπει να διευκρινιστεί αν το κάταγμα επεκτείνεται και στο νεύρο του δοντιού, γιατί σε τέτοια περίπτωση μπορεί να χρειαστεί και κάποια θεραπεία στο νεύρο πριν την αποκατάστασή του
Πλήρης εκγόμφωση (το δόντι φεύγει τελείως από τη θέση του): αυτό είναι ένα οδοντιατρικό επείγον για τα μόνιμα δόντια καθώς θα πρέπει να επανεμφυτευτούν το ταχύτερο δυνατόν. Τα νεογιλά δόντια που έχουν φύγει από τη θέση τους ΔΕΝ πρέπει να επανεμφυτευτούν (δηλαδή δεν τα βάζουμε πίσω στην αρχική τους θέση) καθώς κάτι τέτοιο θα αύξανε τον κίνδυνο σοβαρού τραυματισμού του σπέρματος του μόνιμου δοντιού. Ωστόσο, χρειάζονται κι αυτά εκτίμηση μέσα στις επόμενες ώρες από τον τραυματισμό.

Τι πρέπει να κάνει ο γονιός σε περίπτωση τραυματισμού του δοντιού;

Από όλες τις παραπάνω περιπτώσεις αυτό που είναι πραγματικά επείγον είναι το μόνιμο δόντι το οποίο έχει φύγει από τη θέση του. Για να σώσουμε αυτό το δόντι πρέπει να επανεμφυτευτεί το ταχύτερο δυνατό, καθώς δυο ώρες είναι το μέγιστο χρονικό περιθώριο για να μπορέσει να επιβιώσει εκτός θέσης.

Κατά προτίμηση η επανατοποθέτηση του μόνιμου δοντιού πρέπει να γίνει άμεσα από εσάς το γονιό. Δηλαδή, αν απέχετε περισσότερο από 30 λεπτά από κάποιο οδοντιατρικό κέντρο για εκτίμηση και αντιμετώπιση, πρέπει να επανεμφυτεύσετε το δόντι στη θέση του χρησιμοποιώντας την παρακάτω τεχνική:

Ψάξτε και βρείτε το δόντι που έφυγε από το θέση του. Πολύ σημαντικό είναι να μην το πιάσετε από τη ρίζα του αλλά από τη μύλη (για να μην καταστρέψετε τα κύτταρα της ρίζας)
Ξεπλύνετε το δόντι με σάλιο ή με νερό. Δε θα πρέπει να το τρίψετε
Ζητήστε από το παιδί σας να ανοίξει το στόμα του και επανατοποθετήστε το δόντι στην αρχική του θέση με το σωστό τρόπο
Πιέστε το δόντι με τον αντίχειρά σας ώστε να πάρει τη σωστή θέση σε σχέση με τα γειτονικά δόντια και να έρθει στο ίδιο επίπεδο
Παροτρύνετε το παιδί σας να δαγκώσει πάνω σε ένα κομμάτι ύφασμα ή μια γάζα για να σταθεροποιηθεί το δόντι μέχρι να φτάσετε στον οδοντίατρο
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω θα πρέπει να θυμάστε ότι τα νεογιλά δόντια δεν μπορούν να επανεμφυτευτούν

Πώς μπορείτε να μεταφέρετε ένα μόνιμο δόντι που έχει φύγει από τη θέση του

Σε περίπτωση που δεν μπορείτε είτε λόγω μη συνεργασίας του παιδιού, είτε λόγω αιμορραγίας, είτε λόγω δικής σας αδυναμίας να επανατοποθετήσετε το δόντι μέσα στη ρίζα του, πρέπει να το μεταφέρετε με ασφάλεια μέχρι τον οδοντίατρο, ακολουθώντας τις παρακάτω οδηγίες:

Είναι πολύ σημαντικό να κρατήσετε το δόντι υγρό. Δεν πρέπει να το αφήσετε να στεγνώσει
Πρέπει να μεταφέρετε το δόντι μέσα σε γάλα ή σάλιο. Σύμφωνα με την Αμερικανική Οδοντιατρική Εταιρεία το γάλα είναι η προτιμότερη επιλογή
Η καλύτερη επιλογή για τη μεταφορά του δοντιού είναι να βάλετε το δόντι σε μια πλαστική σακούλα με λίγο γάλα μέσα και να τη βάλετε σε ένα ποτήρι με πάγο, χωρίς βέβαια ο πάγος να έρχεται σε επαφή με το δόντι
Εναλλακτικά μπορείτε να βάλετε το δόντι μέσα σ' ένα ποτήρι με κρύο γάλα
Σε περίπτωση που δεν έχετε πρόσβαση σε γάλα πρέπει να βάλετε το δόντι μέσα στο στόμα του παιδιού (κάτω από τη γλώσσα του ή ανάμεσα στο μάγουλο και τα δόντια) εξασφαλίζοντας βέβαια ότι δε θα το καταπιεί (συνήθως σε παιδιά ηλικίας >12 χρονών)
Σε περίπτωση αδυναμίας εφαρμογής των παραπάνω μεθόδων, μπορείτε να βάλετε το δόντι μέσα σ' ένα ποτηράκι και να το διατηρήσετε υγρό με το σάλιο του παιδιού, δηλαδή να φτύνει στο ποτηράκι, έτσι ώστε το δόντι να είναι καλυμμένο από το σάλιο

Πότε απαιτείται άμεση οδοντιατρική εκτίμηση;

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, σε περίπτωση που κάποιο μόνιμο δόντι έχει φύγει από τη θέση του πρέπει είτε να προσπαθήσετε να το βάλετε μόνοι σας και να πάτε άμεσα στον οδοντίατρο ή να το βάλετε σε γάλα ή σάλιο και επίσης να πάτε άμεσα στον οδοντίατρο.

Επίσης, πρέπει να πάτε στον οδοντίατρο σε περίπτωση που κάποια δόντια φαίνονται να κουνιούνται τόσο πολύ που είναι έτοιμα να πέσουν, είτε είναι μόνιμα οπότε πρέπει να εξασφαλιστεί η επαναφορά σε σταθερή θέση, είτε είναι νεογιλά, οπότε πρέπει να αποκλειστεί ο κίνδυνος εισρόφησης από το βρέφος ή το μικρό παιδί.

Επιπλέον, αν ο τραυματισμός είναι ήπιος αλλά η αιμορραγία δε σταματάει 10 λεπτά μετά από το ατύχημα και παρά την εφαρμογή άμεσης πίεσης, πρέπει να γίνει οδοντιατρική εκτίμηση.

Αν το δόντι έχει χάσει τη φυσιολογική του θέση, ο οδοντίατρος θα το επανατοποθετήσει σωστά. Αν έχει αλλάξει θέση με αποτέλεσμα να επηρεάζει τη δυνατότητα μάσησης ή δαγκώματος, ή αν υπάρχει έντονος πόνος ο οποίος δεν υποχωρεί 2 ώρες μετά, παρά την χορήγηση παυσίπονου στο παιδί, επιβάλλεται η επίσκεψη στον οδοντίατρο.

Τέλος, σε περίπτωση που ένα κομμάτι του δοντιού έχει αποσπαστεί ή αν βλέπετε μια γραμμή κατάγματος ή αν έχει αλλάξει χρώμα, το οποίο σημαίνει ότι μπορεί να έχει τρέξει μέσα στο δόντι αίμα, πρέπει να επισκεφτείτε το συντομότερο δυνατό τον οδοντίατρο, προκειμένου να εκτιμήσει την κατάσταση και να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες.

Πώς αλλιώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου;

Σε περίπτωση που το παιδί διαμαρτύρεται για έντονο πόνο πρέπει να του δώσετε, αν συνεργάζεται, κάτι δροσερό να βάλει στην περιοχή του τραυματισμένου δοντιού για 15-20 λεπτά και παυσίπονο (παρακεταμόλη ή ιβουπροφαίνη). Επίσης, να δίνετε στο παιδί να τρώει ελαφρά (πχ. σούπες κι αλεσμένες τροφές) και όχι πολύ ζεστά ή κρύα φαγητά για 3-4 μέρες ώστε να μην προκληθεί ερεθισμός στην περιοχή.

Τέλος είναι πολύ σημαντικό, αν υπάρχει τραυματισμός και των ούλων και των παρειών εσωτερικά, να εξασφαλίσετε ότι το παιδί είναι πλήρως εμβολιασμένο για τον τέτανο, ιδιαίτερα αν ο τραυματισμός ήταν από πτώση στο έδαφος ή σε κάποιο σκουριασμένο αντικείμενο.

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Ιούλιος 2017