Γιατί το παιδί μου δεν παίρνει βάρος;

Κάθε φορά που ο παιδίατρος εξετάζει το παιδί σας, μετράει και καταγράφει σε συγκεκριμένες καμπύλες το βάρος και το ύψος του (και σε μικρότερες ηλικίες την περίμετρο κεφαλής). Αν διαπιστώσει είτε ότι είναι πολύ χαμηλά στις καμπύλες αυτές, είτε ότι πέφτει σταδιακά καμπύλη (ή αλλιώς εκατοστιαία θέση), θα σας ενημερώσει σχετικά.

Ορισμένα βρέφη και παιδιά παρουσιάζουν αυτό το πρόβλημα ευθύς εξαρχής από τη γέννησή τους. Άλλα μπορεί να αυξάνουν στην αρχή ικανοποιητικά και στη συνέχεια να επιβραδύνουν το ρυθμό με τον οποίο αυξάνονται τα σωματομετρικά τους. 

Εκτός του ότι η μη πρόσληψη βάρους μπορεί να αποτελεί το πρώτο σύμπτωμα κάποιας πάθησης, τα βρέφη και τα παιδιά χρειάζονται να παίρνουν επαρκές βάρος ώστε να αυξάνεται και να αναπτύσσεται φυσιολογικά ο οργανισμός τους. Αν αυτό δε συμβαίνει μπορεί να εμφανίσουν προβλήματα στη μετέπειτα ζωή τους, όπως μαθησιακές δυσκολίες ή προβλήματα με το ανοσοποιητικό και την άμυνα του οργανισμού τους. 

Ποιες είναι οι πιθανές αιτίες που οδηγούν στη δυστροφία (ανεπαρκή πρόσληψη βάρους);

Πιθανά αίτια ανεπαρκούς πρόσληψης βάρους μπορεί να είναι συνήθειες ή νοσήματα που εμποδίζουν την πρόσληψη επαρκών θερμίδων από το παιδί, νοσήματα που έστω κι αν η πρόσληψη θερμίδων είναι επαρκής, υπάρχει πρόβλημα στην απορρόφηση ή αξιοποίησή τους, ή, τέλος, νοσήματα που αυξάνουν τόσο πολύ τις ενεργειακές ανάγκες του παιδιού που δεν μπορεί να τις καλύψει με τις συνήθεις ποσότητες τροφής.

Κάτι που συμβαίνει συχνά είναι η επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης βάρους που παρουσιάζουν βρέφη που θηλάζουν αποκλειστικά περί την ηλικία των 3 μηνών.  Έστω και αν το φαινόμενο αυτό προκαλεί ανησυχία στους γονείς και ενίοτε στους παιδιάτρους, είναι τελείως φυσιολογικό και παροδικό και δεν πρέπει να οδηγεί στην εισαγωγή συμπληρώματος, εφόσον δε συνοδεύεται από άλλα κλινικά ευρήματα. 

Συνολικά, πρέπει να θυμόμαστε ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών που διερευνώνται κλινικά κι εργαστηριακά για ανεπαρκή πρόσληψη βάρους, δεν ανευρίσκεται κάποιο οργανικό αίτιο.

Με ποιον τρόπο θα βοηθήσει ο ιατρός την κατάσταση;

Καταρχάς, ο ιατρός σας θα προσπαθήσει να διαλευκάνει τι ακριβώς συμβαίνει παίρνοντας ένα λεπτομερές ιστορικό του παιδιού και ρωτώντας για τη διατροφική του συμπεριφορά. Είναι πιθανό να σας ζητήσει να κρατήσετε ένα ημερολόγιο για μια εβδομάδα σχετικά με τις τροφές και την ποσότητα που καταναλώνει το παιδί σας. Πρέπει να τον ενημερώσετε αν το παιδί σας εμφανίζει επιπλέον συμπτώματα όπως διάρροιες, εμετούς κλπ ή αν αποφεύγει να καταναλώνει συγκεκριμένες τροφές. Επιπλέον, μπορεί να ζητήσει κάποιες εξετάσεις αίματος είτε πιο γενικές είτε πιο εξειδικευμένες σε περίπτωση που υποπτεύεται κάποιο συγκεκριμένο οργανικό πρόβλημα. 

Παράλληλα, θα σας δώσει οδηγίες σχετικά με το πώς μπορείτε να δώσετε περισσότερες θερμίδες στο παιδί σας. Σε ειδικές περιπτώσεις ίσως απαιτηθεί η βοήθεια κάποιου ειδικού όπως πχ. κάποιου διαιτολόγου που έχει εξειδικευθεί στο συγκεκριμένο θέμα. 

Στα περισσότερα βρέφη και παιδιά το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί στο σπίτι. Σπάνια κάποια παιδιά μπορεί να χρειαστούν εισαγωγή στο νοσοκομείο για μικρό διάστημα ώστε να γίνουν πιο εξειδικευμένες εξετάσεις και να ελεγχθούν διεξοδικά οι προσλαμβανόμενες θερμίδες και η διατροφική τους συμπεριφορά. 

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί να πάρει βάρος;

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε το παιδί σας να προσλάβει περισσότερες θερμίδες. Για παράδειγμα: 

• Μπορείτε να προσαρμόσετε τις τροφές που τρώει περισσότερο στο γούστο του ή να προσθέσετε τροφές πλούσιες σε θερμίδες κατόπιν συνεννόησης με το γιατρό ή τον ειδικό διαιτολόγο (πχ. υγιεινά λιπαρά, ταχίνι, φυστικοβούτυρο)
• Προσπαθήστε να έχετε περισσότερο θερμιδοφόρες τροφές σε εμφανές σημείο πάνω στο τραπέζι
• Μπορείτε να αλλάξετε τη συχνότητα με την οποία τρώει το παιδί. Κάποια βρέφη μπορεί να χρειάζονται πιο συχνά γεύματα για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Όσον αφορά τα μεγαλύτερα παιδιά, μπορεί να χρειάζεται να τρώνε κάθε 2-3 ώρες, να έχουν δηλαδή 3 βασικά γεύματα και 3 σνακ στο ενδιάμεσο
• Μπορείτε να αλλάξετε τον χώρο στον οποίο τρώει το παιδί ή το χρώμα και το μέγεθος του πιάτου. Τέτοιες αλλαγές σταδιακά θα βοηθήσουν στην αύξηση των προσλαμβανόμενων θερμίδων
• Μπορείτε να προσθέσετε κάποιο συμπλήρωμα διατροφής ή κάποιο πολυβιταμινούχο σκεύασμα σε περίπτωση που κριθεί απαραίτητο από τον γιατρό
• Πολύ σημαντικό επίσης είναι να έχετε φυσιολογικές  προσδοκίες για το βάρος του παιδιού και να ξέρετε ποια αύξηση βάρους είναι φυσιολογική και ποια παθολογική 

Και αν πάλι δεν έχετε αποτελέσματα;

Σε ειδικές περιπτώσεις όπου όλα τα παραπάνω μέτρα δεν έχουν αποτέλεσμα, πρέπει να συζητήσετε με το γιατρό σας ορισμένες άλλες παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να βοηθήσουν. Τέτοιες είναι: 

• Φαρμακευτικές θεραπείες: σε σπάνιες περιπτώσεις, κάποια παιδιά πρέπει να αντιμετωπιστούν με φαρμακευτική ή άλλη ειδική αγωγή για ιατρικά προβλήματα που έχουν και που τα εμποδίζουν να πάρουν επαρκές βάρος. Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντική η έγκαιρη διάγνωση τέτοιων προβλημάτων από τον ειδικό. Σημειώνεται βέβαια ότι η φαρμακευτική θεραπεία δεν έχει καμία θέση στην αντιμετώπιση υγιών παιδιών που απλά είναι κακόφαγα και δεν παίρνουν αρκετό βάρος
• Εργοθεραπεία ή φυσιοθεραπεία: κάποια παιδιά που έχουν προβλήματα με τις σωματικές τους ικανότητες μπορεί να δυσκολεύονται στη μάσηση ή/και την κατάποση επαρκών ποσοτήτων τροφών. Οι φυσιοθεραπευτές ή οι εργοθεραπευτές μπορούν να εργαστούν μαζί με τα παιδιά για να τα βοηθήσουν σ' αυτές τις δεξιότητες
• Βοήθεια στην οικογένεια: κάποια παιδιά δεν τρώνε αρκετά επειδή υπάρχουν προβλήματα στο σπίτι. Μια οικογένεια μπορεί να έχει λειτουργικά προβλήματα, εντάσεις και συγκρούσεις ή θέματα υγείας σε κάποιο μέλος της που επηρεάζουν συνολικά τη λειτουργία της. Ο γιατρός σας μπορεί να σας κατευθύνει κατάλληλα ώστε να αντιμετωπίσετε τέτοια προβλήματα

Συνολικά, η ανεπαρκής πρόσληψη βάρους στο παιδί συνήθως είναι παροδική και δεν υποδηλώνει κάποιο οργανικό πρόβλημα. Μην αγχώνεστε με το παραμικρό, δημιουργήστε ένα ήρεμο διατροφικό περιβάλλον για το παιδί και ακολουθήστε ένα σταθερό καθημερινό πρόγραμμα σίτισης. Αν δείτε για μεγάλο διάστημα το παιδί σας να μην αναπτύσσεται σωματικά επαρκώς, απευθυνθείτε στον παιδίατρό σας. Αν εκείνος θεωρήσει ότι χρειάζεται πιο εξειδικευμένος έλεγχος, θα σας παραπέμψει σε πιο ειδικό γιατρό (παιδογαστρεντερολόγο ή παιδοενδοκρινολόγο).

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Μάιος 2020