headerlogo22

Πότε ένα ψηλό παιδί είναι ανησυχητικά ψηλό;

Συνήθως οι γονείς ανησυχούν όταν βλέπουν το παιδί τους να είναι πιο κοντό σε σχέση με τους συνομηλίκους και τους συμμαθητές του. Σπάνια ωστόσο, μπορεί και το πολύ ψηλό ανάστημα να αποτελεί ένδειξη κάποιου νοσήματος.

Επί τω πλείστον, το ψηλό ανάστημα στο παιδί που μεγαλώνει αποτελεί μια φυσιολογική παραλλαγή. Υπάρχουν όμως πολλά νοσήματα και σύνδρομα που μπορεί να έχουν ως βασική εκδήλωση την ταχεία αύξηση του ύψους και το ψηλό ανάστημα από τη βρεφική μέχρι και την εφηβική ηλικία. Για το λόγο αυτό, τόσο οι γονείς όσο και ο παιδίατρος πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι για την έγκαιρη παραπομπή στον παιδοενδοκρινολόγο ώστε να γίνει η κατάλληλη εκτίμηση και αντιμετώπιση αν χρειαστεί.

Φυσιολογικές παραλλαγές ψηλού αναστήματος

Δύο καταστάσεις που είναι φυσιολογικές παραλλαγές και δεν πρέπει να θορυβούν τους γονείς και τον παιδίατρο είναι το οικογενές ψηλό ανάστημα και το ιδιοσυστασιακό ψηλό ανάστημα.

Πιο συγκεκριμένα, όπως περιγράφεται αναλυτικά στο θέμα «Πόσο ψηλό θα γίνει το παιδί μου;», μεγάλο μέρους του ύψους μας καθορίζεται από τα γονίδιά μας. Έτσι, είναι λογικό ένα παιδί που έχει δύο ψηλούς γονείς να κινείται καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας στις ψηλότερες καμπύλες του ύψους, να πάρει μεγάλο ύψος κατά τη διάρκεια της εφηβείας και το τελικό του ανάστημα να είναι πολύ ψηλό. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για το οικογενές ψηλό ανάστημα.

Το ιδιοσυστασιακό ψηλό ανάστημα είναι το αντίστροφο της ιδιοσυστασιακής καθυστέρησης της αύξησης. Πρόκειται για παιδιά που τα γονίδιά τους καθορίζουν να ψηλώσουν και να ωριμάσουν με σχετικά πιο γρήγορους ρυθμούς. Το τελικό τους ανάστημα είναι πολύ κοντά στο προβλεπόμενο με βάση τα ύψη των γονιών τους. Πρόκειται για μια φυσιολογική κατάσταση, η οποία ωστόσο κάποιες φορές είναι δύσκολο να διαγνωστεί και απαιτεί εκτίμηση από τον ειδικό γιατρό.

Όταν το ψηλό ανάστημα οφείλεται στην πρώιμη έναρξη της ήβης

Αν και υπάρχει μεγάλη ποικιλία στη φυσιολογική ήβη, η μέση ηλικία κατά την οποία τα κορίτσια εμφανίζουν τη λεγόμενη αυξητική αιχμή είναι τα 11-12 χρόνια. Στα αγόρια, αυτή η ταχεία αύξηση συμβαίνει περίπου 2 χρόνια αργότερα. 

Τα παιδιά με πρώιμη ήβη εμφανίζουν πολύ νωρίτερα την εφηβική αιχμή λόγω των πρώιμα αυξημένων επιπέδων των ορμονών του φύλου στο σώμα τους. Έτσι, είναι ψηλά στο τέλος του Δημοτικού αλλά σύντομα σταματούν να ψηλώνουν και τελικά χάνουν εκατοστά από το τελικό τους ανάστημα.

Το ίδιο συμβαίνει και στα παχύσαρκα παιδιά τα οποία δυστυχώς «δε ρίχνουν το επιπλέον βάρος σε μπόι» όπως λεγόταν παλιότερα αλλά αντίθετα, φαίνεται να χάνουν κάποια εκατοστά από το τελικό ανάστημα που καθορίζουν τα γονίδιά τους.

Άλλες καταστάσεις που προκαλούν παθολογικά ψηλό ανάστημα

Υπάρχουν πολλές άλλες νόσοι που μπορεί να προκαλέσουν παθολογικά ψηλό ανάστημα. Για παράδειγμα, ορισμένα σύνδρομα προκαλούν ταχεία αύξηση του ύψους ήδη από τη βρεφική ηλικία, ενώ άλλα διαγιγνώσκονται συνήθως όταν το παιδί μπει στην εφηβεία λόγω του αυξημένου ύψους που προκαλούν.

Από την άλλη, δυσλειτουργία ορισμένων ενδοκρινών αδένων και υπερπαραγωγή ορμονών (πχ. αυξητικής ορμόνης) μπορεί να προκαλέσουν μεταξύ άλλων και ταχεία αύξηση του ύψους του παιδιού.

Επειδή πολλά από τα νοσήματα που προκαλούν πολύ ψηλό ανάστημα είναι αρκετά σπάνια και δύσκολα διαγιγνώσκονται, είναι απαραίτητη η συνδρομή του παιδοενδοκρινολόγου ώστε να γίνουν τα απαραίτητα διαγνωστικά και θεραπευτικά βήματα.

Πρέπει να ανησυχήσω αν το παιδί μου είναι πολύ ψηλό, ή ψηλώνει με ταχύ ρυθμό;

Αν σας απασχολεί το ύψος του παιδιού σας  ή θεωρείτε ότι ψηλώνει πολύ γρήγορα, καλό είναι να μιλήσετε με τον παιδίατρό σας και εκείνος μπορεί να σας παραπέμψει σε παιδοενδοκρινολόγο. Ένας καλός έμμεσος δείκτης της αύξησης του σώματος είναι η αλλαγή ρούχων και παπουτσιών. Αν, ενώ ακόμη δεν έχει μπει στην εφηβεία, το παιδί σας αρχίζει να αλλάζει νούμερο παπούτσια ή ρούχα με πολύ πιο γρήγορο ρυθμό από ότι πριν και να "κόβει" προς το πάνω καμπύλες στο διάγραμμα του ύψους, πρέπει να συμβουλευτείτε τον ειδικό.

Ο ειδικός γιατρός θα πάρει το ιστορικό του παιδιού, θα μετρήσει το βάρος, το ύψος και άλλες παραμέτρους και θα ζητήσει μια σειρά από εργαστηριακές εξετάσεις. Σ' αυτές περιλαμβάνονται κάποιες εξετάσεις αίματος και μία ακτινογραφία του αριστερού χεριού (οστική ηλικία) για να διαπιστώσει αν υπάρχει κάποιο παθολογικό αίτιο που οδηγεί στην ταχεία αύξηση του ύψους του παιδιού σας. Ανάλογα με την κλινική εικόνα και τα πρώτα αποτελέσματα ο ειδικός γιατρός μπορεί να ζητήσει πιο εξειδικευμένες απεικονιστικές εξετάσεις ή εξετάσεις αίματος.

Στις περισσότερες περιπτώσεις το πολύ ψηλό ανάστημα αποτελεί μια φυσιολογική παραλλαγή. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αποκλειστούν τα πιο σπάνια αίτια που μπορεί να επηρεάσουν μακροπρόθεσμα το τελικό ανάστημα αλλά και ενίοτε την ίδια τη ζωή του παιδιού. 

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Απρίλιος 2017