Πότε πρέπει ο θηλασμός να αποφεύγεται

Ο μητρικός θηλασμός είναι ευεργετικός για τη νέα μητέρα και το βρέφος της και η συντριπτική πλειοψηφία των μητέρων μπορούν και πρέπει να θηλάζουν χωρίς περιορισμούς. Υπάρχουν ωστόσο ορισμένες (ελάχιστες) καταστάσεις οι οποίες αφορούν είτε το βρέφος είτε τη θηλάζουσα μητέρα, στις οποίες ο θηλασμός πρέπει να αποφεύγεται ή να γίνεται υπό προϋποθέσεις.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο παιδίατρος θα κατευθύνει κατάλληλα τους νέους γονείς ώστε να καλύψουν επαρκώς τις διατροφικές ανάγκες του μωρού με κάποιο γάλα-σκόνη του εμπορίου.

Καταστάσεις του βρέφους

• Αν το μωρό διαγνωσθεί με γαλακτοζαιμία, μια σπάνια γενετική ασθένεια στην οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να μεταβολίσει το μονοσακχαρίτη γαλακτόζη που περιέχεται στο γάλα. Η γαλακτοζαιμία είναι απόλυτη αντένδειξη για θηλασμό
• Αν διαγνωσθεί με συγγενή έλλειψη της λακτάσης (του ενζύμου που βοηθάει στην απορρόφηση της λακτόζης, ενός δισακχαρίτη που υπάρχει στο μητρικό γάλα). Σε αυτή τη σπάνια περίπτωση πρέπει το μωρό να σιτιστεί με γάλατα ελεύθερα λακτόζης καθώς και αυτή η νόσος είναι απολύτη αντένδειξη για θηλασμό
• Αν το μωρό διαγνωσθεί με φαινυλκετονουρία, μία σχετικά συχνή μεταβολική ασθένεια στην οποία το μωρό δεν μπορεί να μεταβολίσει το αμινοξύ φαινυλαλανίνη σε τυροσίνη. Σ' αυτήν την περίπτωση, το μωρό μπορεί να θηλάσει κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και υπό την καθοδήγηση παιδιάτρου που είναι εξοικειωμένος με τη νόσο
• Αν το μωρό διαγνωσθεί με κάποια από τις πολύ σπάνιες μεταβολικές διαταραχές του κύκλου της ουρίας. Σ΄ αυτήν την περίπτωση ο θηλασμός μπορεί να γίνει μόνο υπό στενή παρακολούθηση του βρέφους και εφόσον πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις

Καταστάσεις της μητέρας

• Όταν η μητέρα έχει μολυνθεί με τον ιό που προκαλεί τη νόσο AIDS δηλαδή τον HIV (ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας). Η λοίμωξη αυτή είναι αντένδειξη για θηλασμό στις ανεπτυγμένες χώρες, καθώς στις αναπτυσσόμενες, οι συνθήκες παρασκευής του ξένου γάλακτος μπορεί να κρύβουν περισσότερους κινδύνους για το βρέφος όποτε προτιμάται ο θηλασμός 
• Όταν η μητέρα έχει μολυνθεί με τον ανθρώπινο λεμφοτροπικό ιό των Τ κυττάρων (τύπου I ή II)
• Όταν η μητέρα εμφανίζει ερπητικές βλάβες (λοίμωξη από HSV 1 ή 2) στο στήθος (μπορεί βέβαια σε αυτήν την περίπτωση να προσφέρει το γάλα της με μπιμπερό μετά από άμελξη από το στήθος που δεν έχει δερματικές βλάβες). Αν το βρέφος εμφανίσει ερπητική ουλοστοματίτιδα και δευτερογενώς η μητέρα εμφανίσει δερματικές βλάβες, δεν υπάρχει αντένδειξη για συνέχιση του θηλασμού και από τους δύο μαστούς
• Αν η μητέρα έχει ενεργή λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας C (HCV), εφόσον έχει υψηλό ιικό φορτίο, αν έχει θετικά IgM anti-HCV αντισώματα ή αν έχει πληγές στις θηλές που αιμορραγούν. Στην τελευταία περίπτωση μπορεί να ξεκινήσει και πάλι το θηλασμό μόλις επουλωθούν οι πληγές
• Αν η μητέρα εμφανίσει ανεμοβλογιά (πρωτογενή λοίμωξη από τον ιό VZV), οπότε πρέπει να αποφύγει το θηλασμό μέχρι να πάψει να μεταδίδει τη νόσο (περίπου 5 μέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος)
• Αν η μητέρα εμφανίσει λοίμωξη από μεγαλοκυτταροϊό (CMV), οπότε πρέπει να ζυγίζονται τα υπέρ και τα κατά του θηλασμού
• Όταν η μητέρα πάσχει από ενεργό φυματίωση, οπότε πρέπει να εξασφαλιστεί ότι δε μεταδίδει πια τη νόσο (τουλάχιστον 2 εβδομάδες μετά την έναρξη θεραπείας). Σε περίπτωση που λαμβάνει ισονιαζίδη ως θεραπεία, το βρέφος που θηλάζει πρέπει να λαμβάνει συμπλήρωμα πυριδοξίνης για την αποφυγή σπασμών από την έλλειψη πυροξίνης
• Αν η μητέρα είναι σοβαρά υποσιτισμένη ή απισχνασμένη, οπότε είναι πολύ πιθανή η έλλειψη βασικών θρεπτικών συστατικών από τον οργανισμό της
• Όταν η μητέρα υποβάλλεται σε ακτινοθεραπεία απαιτείται προσωρινή διακοπή του θηλασμού
• Όταν η μητέρα λαμβάνει φάρμακα που αποδεδειγμένα αντενδείκνυνται στο θηλασμό (πχ. μετρονιδαζόλη, χημειοθεραπευτικοί παράγοντες, κινίνη, ραδιενεργά ισότοπα, σουλφοναμίδες την πρώτη εβδομάδα ζωής του βρέφους κλπ.)
• Όταν η μητέρα είναι ουσιοεξαρτώμενη μπορεί να θηλάσει εφόσον πληρούνται όλες οι παρακάτω προϋποθέσεις:

Πολύ σημαντικό, τέλος, είναι η θηλάζουσα μητέρα να ενημερώνει τον παιδίατρό της για οποιοδήποτε φάρμακο χρειαστεί να πάρει κατά τη διάρκεια του θηλασμού, καθώς για τα περισσότερα φάρμακα υπάρχει επαρκής γνώση των πιθανών κινδύνων για το αναπτυσσόμενο βρέφος.

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Ιούλιος 2018