Ο ήλιος και τα βρέφη
Χρειάστηκαν χρόνια ερευνών ώστε η επιστήμη να επιβεβαιώσει αυτό που οι μητέρες ήξεραν εξαρχής, ότι δηλαδή το δέρμα των βρεφών και των νήπιων είναι πολύ διαφορετικό από εκείνο των παιδιών και των ενηλίκων. Πιο συγκεκριμένα, το δέρμα των βρεφών είναι πιο μαλακό γιατί η εξωτερική προστατευτική στιβάδα, η κεράτινη στιβάδα, δεν είναι αρκετά ώριμη μέχρι περίπου την ηλικία των 2 ετών. Επίσης, στα παιδιά αυτής της ηλικίας τα μελανοκύτταρα είναι πολύ πιο ανώριμα με αποτέλεσμα η παραγωγή της μελανίνης (η ουσία που δίνει το μαύρισμα στο δέρμα μας και μας προστατεύει από την ηλιακή ακτινοβολία) να είναι πολύ μικρότερη.
Επιπλέον, σ' αυτές τις πρώτες ηλικίες η επιδερμίδα είναι πιο λεπτή με αποτέλεσμα να έχει πολύ μεγαλύτερη διαπερατότητα στις ακτίνες του ήλιου. Έτσι, η υπεριώδης ακτινοβολία διεισδύει σε μεγαλύτερο βάθος καταστρέφοντας το γενετικό υλικό των κυττάρων του δέρματος, προκαλώντας τοπική φλεγμονή, καταστέλλοντας το τοπικό ανοσοποιητικό σύστημα και επιταχύνοντας τη διαδικασία της φωτογήρανσης.
Για όλους αυτούς τους λόγους, οι βλάβες που προκαλούνται από τον ήλιο στα βρέφη ήδη από το πρώτο καλοκαίρι της ζωής τους μπορεί να είναι σοβαρές και να έχουν μακροχρόνιες συνέπειες. Πρέπει να θυμόμαστε ότι το δέρμα δεν είναι απλά ένας φυσικός φραγμός μεταξύ των εσωτερικών οργάνων και του εξωτερικού περιβάλλοντος, αλλά είναι ένα πολύ δραστήριο όργανο του σώματός μας με πολλαπλές λειτουργίες και σημαντικό ρόλο στην άμυνα απέναντι σε εισβολείς. Είναι πολύ σημαντική λοιπόν η προστασία του.
Τι μέτρα προστασίας απαιτούνται;
Όσον αφορά τα προληπτικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τα παιδιά αυτής της ηλικίας, να θυμάστε ότι πριν το παιδί κλείσει τους 6 μήνες ζωής δεν πρέπει να εκτίθεται καθόλου στον ήλιο. Για το λόγο αυτό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε προστατευτικό ρουχισμό, καπελάκια, ομπρέλα ή τέντα στο καροτσάκι κλπ. για τις βόλτες μας στην πόλη. Καλό είναι επίσης να αποφεύγουμε τις εξόδους με το βρέφος μας μεταξύ 11.00’ και 17.00’ τους καλοκαιρινούς μήνες, ακόμη κι αν λαμβάνουμε τα ανωτέρω προληπτικά μέτρα καθώς οι ηλιακές ακτίνες ανακλώνται από διάφορες επιφάνειες γύρω μας και δεν μπορούμε να πετύχουμε 100% προστασία.
Η χρήση αντηλιακών είναι προτιμότερο να γίνεται μετά την ηλικία των 6 μηνών και μόνο εκείνων που είναι ειδικά σχεδιασμένα με κατάλληλης ποιότητας και προέλευσης αντηλιακά φίλτρα για το ευαίσθητο και λεπτό δέρμα του μωρού. Η γενική σύσταση είναι να αναζητήσουμε ένα προϊόν με δείκτη προστασίας (SPF) 30 και πάνω που θα περιέχει όσο το δυνατόν λιγότερα (ή καθόλου) χημικά φίλτρα τουλάχιστον για τα 2 πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού. Όπως και στα μεγαλύτερα παιδιά, έτσι και στα βρέφη, όσο πιο ανοιχτόχρωμο είναι το δέρμα τους και όσο πιο έντονη είναι η ηλιακή αντινοβολία, τόσο πιο πιο συχνά πρέπει να χρησιμοποιούμε αντηλιακό κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Για βρέφη κάτω των 6 μηνών, οι παιδοδερματολογικές εταιρείες μέχρι πρότινος συνιστούσαν την πλήρη αποφυγή χρήσης αντηλιακών. Αυτό βασιζόταν στον κίνδυνο ευαισθησίας στις ουσίες που περιέχουν τα αντηλιακά. Ωστόσο πλέον είναι πιο σημαντική η προστασία του βρέφους από τις βλάβες των έντονων ηλιακών ακτινών σε σχέση με την ευαισθησία στα αντηλιακά. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μικρές ποσότητες κατάλληλου αντηλιακού στο πρόσωπο και στην άνω επιφάνεια των χεριών των μικρών βρεφών όταν είναι απολύτως απαραίτητη η έκθεσή τους στον ήλιο. Η καλύτερη όμως προσέγγιση είναι η πλήρης αποφυγή τόσο της έκθεσης στον ήλιο όσο και της χρήσης αντηλιακών τους πρώτους έξι μήνες ζωής.
Πολλοί ειδικοί μάλιστα, υποστηρίζουν ότι ο ήλιος πρέπει να αποφεύγεται τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των 2 ετών καθότι μετά από αυτή την ηλικία το δέρμα του παιδιού έχει αναπτύξει επαρκείς μηχανισμούς προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία. Έστω κι αν κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στην πράξη λόγω της ηλιοφάνειας στη χώρα μας, πρέπει να το έχουμε υπόψη και να περιορίζουμε στο ελάχιστο την έκθεση των μικρών παιδιών ιδιαίτερα στον καυτό μεσημεριανό καλοκαιρινό ήλιο.
Διατηρήστε μια ισορροπημένη προσέγγιση στο θέμα
Από όλα τα παραπάνω φαίνεται ότι ο ήλιος μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στο ευαίσθητο βρεφικό δέρμα, τα οποία μάλιστα μπορεί να φανούν πολύ αργότερα. Να θυμάστε, ωστόσο, ότι ο ήλιος είναι απαραίτητος για την παραγωγή της βιταμίνης D από τον οργανισμό του μωρού. Η βιταμίνη αυτή παίζει σημαντικό ρόλο σε πληθώρα σωματικών λειτουργιών. Έτσι, είναι αναγκαίο να τηρούμε τα παραπάνω μέτρα αλλά μια σύντομη βόλτα (για 10-15 λεπτά) με το μεγαλύτερο των 6 μηνών βρέφος μας στον πρωινό ήπιο ανοιξιάτικο ήλιο μόνο καλό μπορεί να του κάνει.
Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD
Τελευταία ενημέρωση: Ιούλιος 2018