Διαβήτης κύησης

Ο σακχαρώδης διαβήτης ως όρος περιλαμβάνει νοσήματα με κοινό χαρακτηριστικό την αδυναμία του οργανισμού να διαχειριστεί σωστά τη γλυκόζη που κυκλοφορεί στο αίμα, με αποτέλεσμα τα επίπεδά της να ανεβαίνουν επικίνδυνα.

Όλα τα κύτταρα στο σώμα μας χρειάζονται γλυκόζη για να λειτουργήσουν σωστά. Η γλυκόζη μπαίνει μέσα στα κύτταρα με τη βοήθεια μιας ορμόνης που ονομάζεται ινσουλίνη. Η ινσουλίνη κατά κάποιον τρόπο είναι το κλειδί που ανοίγει την πύλη για να εισέλθει η γλυκόζη μέσα στο κύτταρο. Αν η ινσουλίνη είναι ανεπαρκής (λείπει το κλειδί) ή αν ο οργανισμός σταματήσει να ανταποκρίνεται στη δράση της (το κλειδί δεν μπαίνει στην κλειδαριά), τα επίπεδα ζαχάρου (γλυκόζης) στο αίμα αυξάνονται σταδιακά με αποτέλεσμα την εμφάνιση διαβήτη.

Ο διαβήτης κύησης, όπως υποδηλώνει και το όνομά του, είναι μια μορφή διαβήτη που επηρεάζει ορισμένες γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οπότε και οι ανάγκες του οργανισμού σε ινσουλίνη αυξάνονται. Αν για κάποιο λόγο ο οργανισμός δεν μπορεί να παράγει αρκετή ποσότητα ινσουλίνης για να ανταποκριθεί στις αυξημένες απαιτήσεις, τότε έχουμε διαβήτη κύησης.

Τι προκαλεί ο διαβήτης κύησης στην έγκυο και το έμβρυο;

Μπορεί να προκαλέσει μακροσωμία του εμβρύου, δηλαδή το βάρος γέννησης να είναι πάνω από 4 κιλά. Αυτό είναι πολύ σοβαρό πρόβλημα καθώς ένα πολύ μεγαλόσωμο νεογνό δυσκολεύεται, κατά τη διάρκεια του τοκετού να περάσει από τον γεννητικό σωλήνα της μητέρας με κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων επιπλοκών τόσο στο ίδιο όσο και στη μητέρα του. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο γυναικολόγος μπορεί να επιλέξει την καισαρική τομή προκειμένου να προστατέψει το έμβρυο και τη μητέρα.

Επιπλέον, έχει φανεί ότι ο διαβήτης κύησης (ιδιαίτερα όταν είναι σοβαρός και παραμελημένος) μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση μιας σειράς συγγενών ανωμαλιών στο νεογνό από διάφορα συστήματα όπως την καρδιά, τα νεφρά ή το κεντρικό νευρικό σύστημα όπως για παράδειγμα συγγενείς καρδιοπάθειες, νεφρική αγενεσία, ανεγκεφαλία κα.

Ο διαβήτης κύησης μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης προεκλαμψίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Πρόκειται για μια απειλητική για την έγκυο κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένη αρτηριακή πίεση και απώλεια μεγάλης ποσότητας λευκώματος (πρωτεΐνης) στα ούρα. Όταν ταυτόχρονα συμβαίνουν και σπασμοί, τότε η κατάσταση ονομάζεται εκλαμψία και απαιτεί άμεση νοσοκομειακή αντιμετώπιση.

Ποιες γυναίκες εμφανίζουν διαβήτη κύησης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Είναι δύσκολο να προβλεφθεί ποιες γυναίκες θα εμφανίσουν διαβήτη κύησης. Ωστόσο υπάρχουν κάποιοι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου. Τέτοιοι παράγοντες είναι:

η παρουσία διαβήτη κύησης σε προηγούμενη εγκυμοσύνη
αυξημένο βάρος σώματος (υπέρβαρη ή παχύσαρκη έγκυος)
οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
ηλικία της εγκύου πάνω από 25

Ορισμένες συνήθειες μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο για εμφάνιση διαβήτη κύησης, όπως η σωστή και ισορροπημένη διατροφή, η τακτική άσκηση και η αποφυγή του καπνίσματος.

Πότε πρέπει να γίνει έλεγχος αν η έγκυος πάσχει από διαβήτη κύησης;

Όλες οι έγκυοι γυναίκες πρέπει να ελέγχονται για διαβήτη κύησης. Οι περισσότερες ελέγχονται όταν είναι 6 με 7 μηνών, δηλαδή στην 24η με 28η εβδομάδα κύησης, αλλά κάποιες που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο μπορεί να ελεγχθούν πιο νωρίς.

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να γίνει ο έλεγχος αυτός με τον πιο συνήθη και αξιόπιστο να είναι η λεγόμενη καμπύλη γλυκόζης-ινσουλίνης. Κατά τη διάρκεια αυτού του τεστ η έγκυος λαμβάνει μια ποσότητα γλυκόζης (75 g είναι η πιο δοκιμασμένη μέθοδος) και στη συνέχεια, ανά τακτά διαστήματα (στο χρόνο 0, στη μία και στις δύο ώρες), λαμβάνονται δείγματα αίματος. Μ' αυτό τον τρόπο ο γιατρός μπορεί να ελέγξει κατά πόσο ο οργανισμός διαχειρίζεται σωστά το φορτίο γλυκόζης που κατανάλωσε η έγκυος.

Παθολογική είναι η καμπύλη γλυκόζης-ινσουλίνης αν η έγκυος έχει μία ή περισσότερες από τις παρακάτω τιμές γλυκόζης αίματος:

Στο χρόνο 0: >92 mg/dL

Στη 1 ώρα: >180 mg/dL

Στις 2 ώρες: >153 mg/dL

Πώς αντιμετωπίζεται ο διαβήτης κύησης;

Για να αντιμετωπίσετε το διαβήτη που εμφανίσατε κατά τη διάρκεια της κύησης, πρέπει να ελέγχετε συχνά τα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα. Αυτό είναι κάτι σχετικά εύκολο να γίνει αν εκπαιδευτείτε στη χρήση γλυκοζόμετρου. Οι περισσότερες γυναίκες μπορούν να ρυθμίσουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα απλά προσαρμόζοντας τη διατροφή τους. Ωστόσο, ορισμένες που εμφανίζουν πιο σοβαρό διαβήτη κύησης μπορεί να χρειαστούν ενέσεις ινσουλίνης ή άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα.

Να θυμάστε ότι πρέπει να επισκέπτεστε το γυναικολόγο ή τον ενδοκρινολόγο σας πιο συχνά σε σχέση με τις υπόλοιπες εγκύους. Η συχνότητα των επισκέψεων εξαρτάται από τα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα, πόσο καλά ρυθμίζεται ο διαβήτης κύησης καθώς και από το να χρησιμοποιείτε ινσουλίνη ή όχι. Κατά τη διάρκεια των επισκέψεων αυτών ο γιατρός σας θα ελέγξει:

την εξέλιξη και την υγεία του εμβρύου
την ποιότητα της διατροφής σας
τα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα ώστε να είναι τα επιθυμητά
το είδος και την ποσότητα της ινσουλίνης (αν χρησιμοποιείτε ινσουλίνη)

Πώς μπορώ να βοηθήσω το σώμα μου;

Καταρχάς είναι πολύ σημαντικό να βελτιώσετε τη διατροφή σας. Ένας καλός διαιτολόγος μπορεί να σας βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Κάθε γυναίκα είναι διαφορετική οπότε δεν υπάρχει μόνο μια δίαιτα που να καλύπτει τις ανάγκες όλων των εγκύων. Ωστόσο υπάρχουν κάποια πράγματα που ισχύουν για όλες τις εγκύους και αυτά περιλαμβάνουν:

την αποφυγή γλυκών και λιπαρών τροφών
την κατανάλωση υδατανθράκων με μέτρο
την κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης, όπως ψωμί, δημητριακά κλπ.

Από την άλλη, πολύ σημαντικό ρόλο στον έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα παίζει και η σωματική δραστηριότητα. Αν ασκείστε έτσι κι αλλιώς, συνεχίστε τη δραστηριότητα έτσι όπως την κάνατε. Αν δεν υπήρχε κάποια άσκηση στο πρόγραμμά σας και θέλετε να ξεκινήσετε πρέπει να μιλήσετε με τον γυναικολόγο σας για τον τρόπο άσκησης ώστε να μη δημιουργηθεί πρόβλημα στην εγκυμοσύνη.

Πώς επηρεάζει ο διαβήτης κύησης τον τοκετό και την μετέπειτα ζωή μου;

Καταρχάς πρέπει να θυμάστε ότι αν τα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα σας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ήταν κοντά στο φυσιολογικό, το πιο πιθανό είναι ότι μπορείτε να γεννήσετε με φυσιολογικό τοκετό και δε θα χρειαστεί καισαρική τομή.

Αμέσως μετά τη γέννηση του βρέφους, οι νεογνολόγοι θα ελέγξουν κατ’ επανάληψη τη γλυκόζη στο αίμα του για να αποκλείσουν την ύπαρξη υπογλυκαιμίας. Επίσης, μπορεί να σας προτείνουν να του κάνετε έναν υπέρηχο καρδιάς για να αποκλειστεί η μικρή πιθανότητα να πάσχει από κάποια συγγενή καρδιοπάθεια.

Όσο για το διαβήτη σας, το πιο πιθανό είναι ότι μετά τον τοκετό θα υποχωρήσει και τα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα θα επανέλθουν στο φυσιολογικό. Αν χρησιμοποιήσατε ινσουλίνη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το πιο πιθανό είναι να τη σταματήσετε καθώς δε θα τη χρειάζεστε πια.

Έστω κι έτσι, ο γιατρός σας πρέπει να ελέγχει τα επίπεδα ζαχάρου για να εξασφαλιστεί ότι επανήλθαν στο φυσιολογικό και ότι παραμένουν εκεί. Οι γυναίκες που εμφάνισαν διαβήτη κύησης έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν διαβήτη τύπου 2 αργότερα στη ζωή τους. Για το λόγο αυτό, η σωστή διατροφή, το φυσιολογικό βάρος και η άσκηση θα πρέπει να είναι τρόπος ζωής για την υπόλοιπη ζωή σας. Επιπλέον, η από καιρό σε καιρό εξέταση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα σας θα βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση διαβήτη τύπου 2 σε περίπτωση που εμφανιστεί.

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Ιούλιος 2017