Θεραπεία με αυξητική ορμόνη

Η θεραπεία με αυξητική ορμόνη χορηγείται σε παιδιά που έχουν διαγνωστεί με έλλειψή της ή με άλλες σπάνιες παθήσεις που σχετίζονται με κοντό ανάστημα. Πριν ο ειδικός ιατρός αποφασίσει να χορηγήσει τη συγκεκριμένη θεραπεία, απαιτούνται μια σειρά από εξειδικευμένες εξετάσεις για να τεθεί η διάγνωση.

Πώς συμβαίνει η αύξηση του ύψους;

Η καθ' ύψος αύξηση ενός παιδιού συμβαίνει με μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ των γονιδίων που έχει κληρονομήσει από τους γονείς του, ορμονών που εκκρίνονται από διάφορα ενδοκρινικά όργανα του σώματός του καθώς και της διατροφής του και άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων. 

Μεταξύ των ορμονών που εμπλέκονται στην αύξηση του ύψους, πρωταρχικό ρόλο παίζει η αυξητική ορμόνη που εκκρίνεται από ένα μικρό οργανίδιο στο κέντρο του εγκεφάλου, την υπόφυση. Η αυξητική ορμόνη εκκρίνεται κυρίως κατά τη διάρκεια των πρώτων ωρών του βραδινού ύπνου.

Όταν ο οργανισμός του παιδιού για κάποιο λόγο δεν εκκρίνει επαρκείς ποσότητες αυξητικής ορμόνης, μπορεί να έχουμε διάφορα συμπτώματα με το πιο εμφανές να είναι η επιβράδυνση του ρυθμού με τον οποίο ψηλώνει. 

Πώς γίνεται η χορήγηση της αυξητικής ορμόνης;

Μέχρι πριν περίπου 30 χρόνια, η αυξητική ορμόνη που χρησιμοποιούταν προερχόταν από τις υποφύσεις ζώων. Πλέον, χρησιμοποιείται η ανθρώπινη ανασυνδυασμένη αυξητική ορμόνη η οποία φτιάχνεται στα εργαστήρια και είναι ακριβώς η ίδια με αυτή που εκκρίνει η υπόφυση του ανθρώπου. Η χορήγησή της γίνεται με καθημερινή υποδόρια ένεση με ειδικό «στυλό».  Η βελόνη της ένεσης είναι πολύ μικρή και το παιδί σχεδόν δε νιώθει καθόλου το τσίμπημα.

Τι να περιμένει ο γονιός και το παιδί από τη θεραπεία με αυξητική ορμόνη;

Το πιο χαρακτηριστικό αποτέλεσμα της συγκεκριμένης θεραπείας είναι η ταχεία αύξηση του ύψους. Μπορεί να χρειαστούν κάποιοι μήνες για να διαπιστώσουμε αυτήν την επιτάχυνση αλλά κατά μέσο όρο, το παιδί τον πρώτο χρόνο θεραπείας θα πάρει 10-12 εκατοστά. 

Ο γονιός θα διαπιστώσει ότι πρέπει να αλλάζει πολύ πιο συχνά παπούτσια στο παιδί του καθώς τα πόδια του θα μεγαλώνουν με ταχύ ρυθμό. Επιπλέον, θα χρειάζονται μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού και κατάλληλη προσαρμογή του διαιτολογίου ώστε να καλυφθούν οι αυξημένες ενεργειακές ανάγκες του ταχέως εξελισσόμενου παιδικού σώματος. Η θεραπεία με αυξητική ορμόνη θα βοηθήσει επίσης στο να μειωθεί η λιπώδης μάζα του σώματος του παιδιού και να αυξηθεί η μυική του μάζα. 

Χρήση και διατήρηση των ενέσεων της αυξητική ορμόνης

Σε παιδιά κάτω των 10 ετών, οι γονείς πρέπει να κάνουν τις ενέσεις αυξητικής ορμόνης για μεγαλύτερη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Μετά τα 10, τα περισσότερα παιδιά μπορούν να κάνουν μόνα τους τις ενέσεις τους. Καλό είναι βέβαια στα αρχικά στάδια μετάβασης, κάποιος γονιός να επιβλέπει την όλη διαδικασία ώστε να είναι σίγουρο ότι το παιδί κάνει τη διαδικασία σωστά και παίρνει τη σωστή δόση. 

Επειδή όπως αναφέρθηκε, φυσιολογικά η αυξητική ορμόνη εκκρίνεται στο μέγιστο βαθμό κατά τη διάρκεια των πρώτων ωρών του ύπνου, οι ενέσεις πρέπει να γίνονται ακριβώς πριν πέσει το παιδί για ύπνο ώστε η θεραπεία να μιμείται όσο το δυνατόν τη φυσική δράση της αυξητικής ορμόνης. Εννοείται βέβαια ότι δεν πρέπει να παραλείπονται ενέσεις (<1 ένεση το μήνα).

Η αυξητική ορμόνη διατηρείται στην πόρτα του ψυγείου μεταξύ 2 και 5  βαθμών κελσίου. Σε περίπτωση που η αυξητική ορμόνη εκτεθεί σε πιο υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες αδρανοποιείται με αποτέλεσμα να μειώνεται η δράση της.

Τα σημεία στα οποία μπορούν να γίνουν οι ενέσεις είναι αρκετά και πρέπει να εναλλάσσονται ώστε να μη δημιουργούνται προβλήματα. Τέτοια σημεία είναι τα οπίσθια τμήματα του βραχίονα, οι μηροί, τα πλαϊνά τμήματα της κοιλιάς και το άνω έξω τεταρτημόριο των γλουτών. Ο γιατρός σας θα σας καθοδηγήσει ώστε να επιλέγετε σωστά πού θα γίνεται κάθε φορά η ένεση. 

Καθώς η αυξητική ορμόνη είναι πολύ ακριβό φάρμακο, πρέπει να χρησιμοποιείται όλη η ποσότητα που υπάρχει σε κάθε «στυλό» πριν ο γονιός προχωρήσει στην αντικατάστασή του. Η αυξητική ορμόνη είναι φυσική ορμόνη και δεν επηρεάζει άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα, οπότε δεν υπάρχει πρόβλημα αν το παιδί έχει κάποια ήπια ίωση και πάρει πχ. παυσίπονα. Αν όμως εμφανίσει πιο σοβαρά συμπτώματα, καλό είναι να επικοινωνήσετε με τον παιδοενδοκρινολόγο για το αν πρέπει για λίγο να διακόψετε τη θεραπεία με την αυξητική ορμόνη. 

Πιθανές παρενέργειες

Αν και σπάνιες, πρέπει να γνωρίζετε ότι υπάρχουν κάποιες πιθανές παρενέργειες της θεραπείας με αυξητική ορμόνη. Αυτές μπορεί να είναι:

• Αλλεργική αντίδραση στην οποία περιλαμβάνεται πρήξιμο στο σημείο της ένεσης, ερυθρότητα ή γενικευμένη αλλεργική αντίδραση
• Άλγος στους μηρούς, στα γόνατα ή σε άλλες αρθρώσεις
• Κεφαλαλγία (πονοκέφαλος)
• Επιδείνωση του βαθμού σκολίωσης σε ασθενείς που έχουν προδιάθεση
• Παροδική υπεργλυκαιμία (αύξηση των επιπέδων ζαχάρου στο αίμα) η οποία αποκαθίσταται όταν σταματήσει η θεραπεία με αυξητική ορμόνη

Αν ο πονοκέφαλος ή κάποιο άλλο από τα παραπάνω συμπτώματα είναι έντονο ή σταδιακά επιδεινώνεται, επικοινωνήστε άμεσα με το γιατρό σας.

Πόσο θα διαρκέσει η θεραπεία με αυξητική ορμόνη;

Συνήθως η θεραπεία με αυξητική ορμόνη διαρκεί κάποια χρόνια. Ολοκληρώνεται όταν, περί το τέλος της ήβης, επιβραδύνεται σημαντικά ο ρυθμός με τον οποίο ψηλώνει το παιδί (αύξηση ύψους<2-2,5 cm ανά έτος) και ο σκελετός του έχει ωριμάσει σχεδόν πλήρως. 

Στο διάστημα αυτό, τακτικές πρέπει να είναι οι επισκέψεις στον παιδοενδοκρινολόγο ώστε να γίνεται ο κατάλληλος κλινικός κι εργαστηριακός έλεγχος. Μ' αυτόν τον τρόπο, ο ειδικός ιατρός και η ειδική επιτροπή που χορηγεί την αυξητική ορμόνη παρακολουθούν στενά την υγεία του παιδιού και την ανταπόκρισή του στη θεραπεία με αυξητική ορμόνη.

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να δείτε αναλυτικά τον τρόπο προετοιμασίας και λειτουργίας των διαφόρων "στυλό" που χρησιμοποιούνται για τη χορήγηση αυξητικής ορμόνης:

Τελευταία ενημέρωση: Δεκέμβριος 2017