Ρινορραγία

Όσο άσχημο κι αν είναι σα θέαμα, η απώλεια αίματος από τη μύτη ενός παιδιού (ρινορραγία ή επίσταξη) συνήθως δε συσχετίζεται με κάποιο σοβαρό νόσημα. Είναι κάτι που συμβαίνει αρκετά συχνά και σχεδόν κάθε άνθρωπος έχει εμφανίσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο ρινορραγίας στη ζωή του. Κάποιοι άνθρωποι βέβαια μπορούν να εμφανίσουν πολλαπλά επεισόδια, ποικίλης έντασης και διάρκειας.

Οι συνήθεις αιτίες είναι ο ξηρός αέρας, οι υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες ή το συχνό πείραγμα της μύτης από τα παιδιά.

Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η μύτη παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο. Η δουλειά της είναι να υγραίνει τον εισπνεόμενο αέρα, να προσαρμόζει τη θερμοκρασία καθώς και να παγιδεύει πιθανόν ξένα σώματα που εισπνέουμε. Όταν ο αέρας που εισπνέουμε είναι πολύ κρύος, πολύ ζεστός ή πολύ ξηρός, η μύτη αναγκάζεται να αυξήσει την κυκλοφορία του αίματος στα τοιχώματά της και αυτό έχει πολλές φορές σαν αποτέλεσμα κάποιο αγγείο να σπάσει και επομένως το αίμα να τρέξει από τα ρουθούνια μας. Επιπλέον, όταν το παιδί πειράζει τη μύτη του συχνά, είναι φυσικό να πληγώνονται κάποια αγγεία με αποτέλεσμα τη ρινορραγία.

Πάνω από το 99% των περιστατικών ρινορραγίας στα παιδιά είναι αυτοπεριοριζόμενα, δηλαδή υποχωρούν από μόνα τους και με την κατάλληλη παρέμβαση του γονιού θα σταματήσουν άμεσα χωρίς να δημιουργήσουν κανένα πρόβλημα.

Τι πρέπει να κάνει ο γονιός αν αρχίσει να τρέχει αίμα από τη μύτη του παιδιού;

Πρέπει να ακολουθήσει τα παρακάτω βήματα ώστε σε λίγα λεπτά να πετύχει τη διακοπή της ρινορραγίας:

Αρχικά να ζητήσει από το παιδί, εφόσον είναι αρκετά μεγάλο, να φυσήξει έντονα τη μύτη του. Αυτό προς στιγμήν μπορεί να αυξήσει τη ρινορραγία αλλά είναι σημαντικό καθώς μπορεί να βοηθήσει στην απομάκρυνση μεγάλων πηγμάτων αίματος.
Να βάλει το παιδί σε καθιστή θέση έχοντας το κεφάλι του ελαφρά γερμένο προς τα μπροστά, έτσι ώστε το αίμα που τρέχει από τη μύτη να βγαίνει προς τα έξω και να μην το καταπίνει. Δεν πρέπει το παιδί να ξαπλώσει ή να γυρίσει το κεφάλι του προς τα πίσω.
Με το δείκτη και τον αντίχειρα ο γονιός πρέπει να πιέσει ομοιόμορφα στα ρουθούνια του παιδιού και λίγο πάνω από αυτά ώστε να δημιουργηθεί μια σταθερή πίεση. Δεν πρέπει να πιέσει στη βάση της μύτης, δηλαδή στο σημείο της μύτης ανάμεσα από τα δυο μάτια, γιατί αυτό δε θα έχει αποτέλεσμα. Επίσης, δεν πρέπει να πιέσει από τη μια μόνο πλευρά της μύτης, έστω κι αν η ρινορραγία αφορά μόνο το ένα ρουθούνι, γιατί και πάλι δε θα έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Πρέπει η πίεση στη μύτη του παιδιού να διατηρηθεί για τουλάχιστον 5 λεπτά (καλόν είναι να γίνει χρονομέτρηση με ρολόι). Κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος, δεν πρέπει να χαλαρώσει ο γονιός την πίεση για να ελέγξει αν σταμάτησε η ρινορραγία γιατί μπορεί να χρειαστεί να ξεκινήσει πάλι από την αρχή. Το παιδί μπορεί να αναπνέει ήρεμα από τη μύτη και να φτύνει από το στόμα του τυχόν αίμα που κατεβαίνει μέσω του φάρυγγα.
Σε περίπτωση που τα παραπάνω βήματα δεν έχουν αποτέλεσμα μετά από 5 λεπτά, η διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί μετακινώντας λίγο τα σημεία πίεσης στη μύτη του παιδιού, ώστε συνολικά να ασκηθεί πίεση για 10 λεπτά.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης προσπάθειας (ή μετά το τέλος της, αν δεν ήταν επιτυχής) μπορεί να τοποθετηθεί για λίγα λεπτά μέσα στο ρουθούνι που αιμορραγεί, μια γάζα με σταγόνες από κάποιο αποσυμφορητικό της μύτης, όπως για παράδειγμα το Otrivin ή το Nasosyn. Η γάζα αυτή θα παίξει το ρόλο του αγγειοσυσπαστικού, δηλαδή θα βοηθήσει ώστε τα αγγεία να μικρύνουν και να αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχίας. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει κάποιο τέτοιο φάρμακο ή το παιδί είναι κάτω του έτους, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια γαζούλα με βαζελίνη.

Όπως αναφέρθηκε, πάνω από το 99% των περιπτώσεων ρινορραγίας στα παιδιά θα υποχωρήσουν αν ο γονιός ακολουθήσει τα παραπάνω βήματα. Είναι πιθανό, αν το παιδί έχει καταπιεί κάποιες ποσότητες αίματος πριν σταματήσει η ρινορραγία, να κάνει κάποιον εμετό με μικρή ποσότητα αίματος ή μετά από 1-2 μέρες να εμφανίσει μαύρα κόπρανα λόγω του «χωνεμένου» αίματος στο στομάχι (μέλαινες κενώσεις). Αυτό είναι φυσιολογικό και δεν πρέπει να ανησυχήσει τους γονείς, αρκεί να μην επιμένει για περισσότερες μέρες.

Πότε να πάρω τηλέφωνο τον παιδίατρο ή να πάω στο νοσοκομείο;

Συνήθως η ρινορραγία είναι αυτοπεριοριζόμενη κατάσταση και δε θα δημιουργήσει πρόβλημα στο γονιό και στο παιδί. Ωστόσο αν δείτε ότι:

το παιδί έχει χάσει μεγάλη ποσότητα αίματος με αποτέλεσμα να είναι ωχρό και να μην μπορεί να σταθεί όρθιο
νιώθει αδύναμο και δεν μπορεί να κάνει τις δραστηριότητες που έκανε ή έχει αλλάξει γενικά η συμπεριφορά του
συνεχίζει να αιμορραγεί μετά από 10 λεπτά πίεσης και χρήση της γάζας που αναφέρθηκε
η ρινορραγία ήταν αποτέλεσμα τραυματισμού στη μύτη και δε σταματάει
μέσα στο ίδιο 24ωρο η ρινορραγία επανεμφανιστεί για πάνω από τρεις φορές και είναι σχετικά έντονη
μαζί με τις επαναλαμβανόμενες ρινορραγίες υπάρχουν και άλλα σημάδια που συνηγορούν υπέρ κάποιου προβλήματος στην πήξη του αίματος, όπως για παράδειγμα, εύκολοι μώλωπες στο δέρμα, αιμορραγία από τα ούλα ή μεγάλη απώλεια αίματος μετά από ήπιους τραυματισμούς
το παιδί που εμφανίζει τις ρινορραγίες είναι αρκετά μικρό και ακόμα περισσότερο αν είναι βρέφος (δηλαδή μικρότερο του έτους)

τότε πρέπει να συζητήσετε με τον γιατρό σας και πιθανά άμεσα να απευθυνθείτε σε κάποια μονάδα υγείας για άμεση αντιμετώπιση της κατάστασης.

Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου που εμφανίζει συνεχώς ρινορραγίες;

Όπως αναφέρθηκε, οι ρινορραγίες συνήθως οφείλονται στον ξηρό αέρα ή στο συνεχές πείραγμα της μύτης από το παιδί. Επομένως πρέπει να μην είναι πολύ ξηρός ο αέρας στο σπίτι σας. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε υγραντήρα σε περίπτωση που υπάρχει έντονη ξηρότητα.

Ενημερώστε το παιδί ότι δεν πρέπει να πειράζει συνεχώς τη μύτη του και ότι πρέπει να είναι ήπια η πίεση που χρησιμοποιεί όταν τη φυσάει. Για μικρότερα παιδιά στα οποία κάνετε ρινοπλύσεις, πρέπει να είστε προσεχτικοί ασκώντας σχετικά μικρή πίεση στο φυσιολογικό ορό που χρησιμοποιείτε.

Σε περίπτωση επαναλαμβανόμενων ρινορραγιών που δεν ανταποκρίνονται στα συνήθη μέτρα πρόληψης, καλό είναι να απευθυνθείτε στον παιδίατρό σας. Αυτός θα σας κατευθύνει ανάλογα αν χρειάζεται κάποιος εργαστηριακός έλεγχος, αν απαιτείται η χρήση ενός συγκεκριμένου μίγματος που βοηθάει στην αποτροπή των ρινορραγιών ή αν πρέπει να σας παραπέμψει σε ΩΡΛ ώστε να καυτηριαστεί κάποιο αγγείο της μύτης που μπορεί να είναι υπεύθυνο για τις υποτροπιάζουσες ρινορραγίες.

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Στο παρακάτω βίντεο του Βρετανικού Ερυθρού Σταυρού, μπορείτε να δείτε παραστατικά τον τρόπο με τον οποίο ασκούμε πίεση στα ρουθούνια του παιδιού και τη θέση που θα πρέπει να κρατάει το κεφάλι του κατά τη διάρκεια της ρινορραγίας:

Τελευταία ενημέρωση: Ιούλιος 2017