Βήχας στο παιδί

Ο βήχας είναι ένα σημαντικό αντανακλαστικό του ανθρώπου που βοηθάει στον καθαρισμό των αεραγωγών, δηλαδή του δικτύου των μικρών ‘"σωλήνων" που αποτελούν το αναπνευστικό μας σύστημα. Πρόκειται για ένα από τα πιο συχνά σημεία (δηλαδή αντικειμενικά ευρήματα) στα παιδιά και είναι μία από τις κύριες αιτίες που οι γονείς καταφεύγουν στον παιδίατρό τους. Μπορεί να προκληθεί από πολλά διαφορετικά αίτια ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.

Υπάρχουν πολλά χαρακτηριστικά του βήχα που μπορούν να κατευθύνουν τον παιδίατρό σας προς τη σωστή διάγνωση. Για παράδειγμα, ο βήχας μπορεί να είναι "ξηρός" όταν δε συνοδεύεται από την παραγωγή και απόχρεμψη βλέννης (μύξας), ή υγρός/παραγωγικός, όταν έχει βλέννη. Επίσης, μπορεί να είναι βραχνός (υλακώδης) όταν θυμίζει το γαύγισμα σκύλου (υλακή) ή την κραυγή φώκιας. 

Άλλα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το βήχα είναι αν εμφανίζεται κάποια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας, αν επιδεινώνεται κατά την κατάκλιση του παιδιού και επίσης αν εμφανίζεται ή επιδεινώνεται εξαιτίας κάποιου συγκεκριμένου εκλυτικού παράγοντα. Τέλος, η διάρκεια και η ένταση του βήχα όπως και ο τρόπος με τον οποίο εξελίσσεται καθώς περνούν οι μέρες είναι σημαντικά στοιχεία που κατευθύνουν κατάλληλα τον παιδίατρο.

Είναι φυσιολογικό τα παιδιά να βήχουν κάπου κάπου. Ωστόσο, ο βήχας που επαναλαμβάνεται συχνά ή επιμένει μπορεί να είναι ένδειξη κάποιας παθολογικής κατάστασης ή νόσου.

Βασικές αιτίες βήχα στα παιδιά

Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, υπάρχουν και διαφορετικές αιτίες για το βήχα. Οι πιο συνηθισμένες σε όλες τις ηλικίες είναι:

• Λοιμώξεις του ανώτερου (πχ. κοινό κρυολόγημα) ή του κατώτερου (πχ. βρογχίτιδα, βρογχιολίτιδα) αναπνευστικού. Ιδιαίτερα, οι λαρυγγίτιδες προκαλούν τον τυπικό υλακώδη λαρυγγικό βήχα ενώ ο κοκκύτης, τον τυπικό σπασμωδικό βήχα του κοκκύτη
• Ξένο σώμα στους αεραγωγούς (πχ. ένα φασόλι στη μύτη)
• Άσθμα (σε παιδιά άνω των 5 ετών)
• Συγγενή (δηλαδή από τη γέννηση) προβλήματα του αναπνευστικού 
• Ψυχολογικός βήχας (συνήθως εξαφανίζεται στη διάρκεια του ύπνου)

Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου που έχει βήχα;

Κάποιες βασικές αρχές είναι:

• Δώστε στο παιδί σας άφθονα υγρά
• Χρησιμοποιήστε υγραντήρα στο δωμάτιο που κοιμάται
• Κάντε ατμόλουτρα (ζεστό νερό για πολλή ώρα στο μπάνιο, να "νοτίσει" ο καθρέφτης)
• Αποφύγετε τη χρήση αποχρεμπτικών (ρευστοποιούν τις εκκρίσεις) και κυρίως αντιβηχικών (καταστέλλουν το αντανακλαστικό του βήχα) σιροπιών χωρίς την οδηγία παιδιάτρου. Ο βήχας πολλές φορές είναι απαραίτητος για την απομάκρυνση εκκρίσεων, βλέννης, ξένων σωμάτων και με τα αντιβηχικά αυτός ο προστατευτικός μηχανισμός καταργείται
• ΜΗ δίνετε στο παιδί ασπιρίνη (μπορεί να προκληθεί ένα επικίνδυνο σύνδρομο που ονομάζεται σύνδρομο Reye)

Πότε πρέπει να επισκεφτώ τον παιδίατρο;

• Όταν το παιδί είναι μικρότερο των 4 μηνών και βήχει επανειλημμένα
• Όταν το παιδί έχει αναπνευστική δυσχέρεια: αναπνέει γρήγορα, έχει θορυβώδη αναπνοή ή δίνει την εντύπωση ότι δεν του φτάνει ο αέρας
• Όταν εμφανίσει βήχα, έστω και αρκετές μέρες μετά από επεισόδιο πνιγμονής, καθώς μπορεί να είναι ένδειξη εισρόφησης ξένου σώματος στο αναπνευστικό
• Όταν με το βήχα το παιδί βγάζει αίμα ή κίτρινή ή πράσινη βλέννη (η οποία βέβαια δεν προέρχεται από τη μύτη αλλά από τους πνεύμονες)
• Όταν σταματήσει να προσλαμβάνει υγρά για ώρες λόγω σοβαρής κλινικής εικόνας
• Όταν βήχει τόσο έντονα που κάνει κατ’ επανάληψη εμετό
• Όταν βήχει συνεχόμενα για πάνω από 2 εβδομάδες και δεν υπάρχει βελτίωση

Πώς αντιμετωπίζεται ο βήχας;

Η θεραπεία που θα δώσει ο παιδίατρος εξαρτάται από το αίτιο του βήχα. Για παράδειγμα:

• Ιογενείς λοιμώξεις απαιτούν απλά χρόνο, ενώ μικροβιακές λοιμώξεις (πχ. πνευμονία) θα χρειαστεί να αντιμετωπιστούν με αντιβιοτικά
• Η βρογχιολίτιδα και το άσθμα συνήθως αντιμετωπίζονται με εισπνεόμενα φάρμακα ή με κορτιζόνη
• Σε περίπτωση εισρόφησης ξένου σώματος, μπορεί να χρειαστεί η αφαίρεσή του με βρογχοσκόπηση

Μπορείτε να ρίξετε μια ματιά στο παρακάτω βίντεο όπου περιγράφονται παραστατικά τα διάφορα είδη βήχα, ώστε να έχετε καλύτερη αίσθηση για το βήχα του παιδιού σας. Συγκεκριμένα, ο πρώτος βήχας που περιγράφεται είναι σπασμωδικός / κοκκυτικός, ο δεύτερος είναι υλακώδης, ο τρίτος ξηρός και ο τελευταίος είναι παραγωγικός βήχας:

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Δεκέμβριος 2017