headerlogo22

Θέστε κανόνες και όρια. Τα παιδιά τα έχουν ανάγκη

Το πιο απαραίτητο συστατικό για να μεγαλώνει σωστά ένα παιδί είναι η αγάπη. Το δεύτερο πιο σημαντικό, ίσως είναι η οργάνωση. Και για να πετύχετε αυτήν την οργάνωση στην καθημερινότητα του παιδιού σας, ανεξάρτητα από την ηλικία του, χρειάζονται όρια και κανόνες.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι, όπως θα δείτε στη συνέχεια, που κάνουν τη θέσπιση κανόνων σε ένα σπίτι αναγκαία. Ωστόσο ο κύριος λόγος είναι ότι οι κανόνες που θέτετε στο παιδί σας το βοηθούν -όσο κι αν ακούγεται παράδοξο- να ελέγχει από μόνο του τη συμπεριφορά του. Τα παιδιά αποκτούν έλεγχο του εαυτού τους καθώς σταδιακά μαθαίνουν να εφαρμόζουν τα ίδια τους κανόνες και τους νόμους που τους έχουν επιβάλει οι γονείς τους. Μ' αυτόν τον τρόπο, ο έλεγχος της συμπεριφοράς του παιδιού μετατρέπεται από εξωτερικός (κανόνες που θέτουν οι γονείς) σε εσωτερικός (κανόνες που εφαρμόζουν τα ίδια). Ωστόσο, αν ο εξωτερικός έλεγχος εξαρχής λείπει, ο εσωτερικός έλεγχος δε θα αναπτυχθεί ποτέ. 

Τα παιδιά δε γεννιούνται με την ικανότητα να ελέγχουν τον εαυτό τους, ούτε με τη γνώση των ορίων στη συμπεριφορά τους. Αυτές τις ικανότητες πρέπει να τις αποκτήσουν σταδιακά με τη δική σας βοήθεια. Και μην ανησυχείτε ότι βάζοντας όρια μπορεί να τα περιορίζετε ή να τους προκαλείτε άσχημα συναισθήματα. Αυτό για το οποίο πραγματικά πρέπει να ανησυχείτε είναι η αδυναμία προσαρμογής τους στο κοινωνικό σύνολο όταν μεγαλώσουν και φύγουν μακριά σας.

Οι κανόνες της οικογένειας πρέπει να είναι σταθεροί αλλά και να προσαρμόζονται στα δεδομένα

Ως σωστός γονιός σε κάθε στάδιο εξέλιξης του παιδιού σας πρέπει να έχετε νόμους και κανόνες τους οποίους το παιδί σας πρέπει να ακολουθεί. Και σε κάθε στάδιο το παιδί σας θα προκαλεί τα όριά του. Αυτό κάνουν τα παιδιά. Για παράδειγμα τα βρέφη θα κλαίνε, αν δεν τα αφήνετε να μπουσουλήσουν εκεί που θέλουν, τα νήπια θα φωνάζουν στο σούπερ μάρκετ, αν δεν τους αγοράσετε κάτι που είδαν, τα παιδιά σχολικής ηλικίας θα διαμαρτύρονται για το χρόνο που τους επιτρέπετε να βλέπουν τηλεόραση ενώ οι έφηβοι θα διαμαρτύρονται και θα φέρνουν αντιρρήσεις για τα πάντα. Μια από τις υποχρεώσεις σας ως γονέας είναι να εξασφαλίζετε ότι το παιδί κάνει αυτό που είναι πάντα καλύτερο γι' αυτό, έστω κι αν το ίδιο έχει διαφορετική άποψη. Είστε πιο σοφοί και πιο έμπειροι από τη ζωή σε σχέση με το παιδί σας και μπορείτε να έχετε μια πιο σφαιρική εικόνα των πραγμάτων. Επομένως, όταν γνωρίζετε ότι έχετε δίκιο, να είστε σταθεροί και αυστηροί στις απόψεις σας. 

Οι γονείς μπορεί να μην είναι σταθεροί στις απόψεις τους συνήθως για δύο λόγους. Πρώτον γιατί είναι πολύ πιο εύκολο να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις του παιδιού και στην αντίσταση του από το να επιμείνουν στη θέση τους. Πρέπει να θυμάστε ότι αν αφήνετε το παιδί να κάνει αυτό που θέλει κάθε φορά που προσπαθείτε να επιβάλλετε κάποιους κανόνες απλά επιτείνετε το πρόβλημα. Το παιδί που συνειδητοποιεί ότι το δικό του περνάει όταν κλαίει, διαμαρτύρεται ή κλαψουρίζει με κάθε ευκαιρία θα κλαίει, θα διαμαρτύρεται και θα κλαψουρίζει. Επιπλέον, το να δίνετε στο παιδί σας την αίσθηση ότι οι κανόνες που θέτετε δεν έχουν και μεγάλη αξία του δίνει το δικαίωμα οποιαδήποτε στιγμή να σας αμφισβητήσει. Οπωσδήποτε μπορείτε να αλλάξετε κάποιον κανόνα, όμως θα τον αλλάξετε όταν εσείς θεωρείτε ότι πρέπει να αλλαχθεί και όχι επειδή το παιδί σας φέρνει αντίρρηση. 

Μια δεύτερη πιθανή αιτία που οι γονείς υποχωρούν ενώ ξέρουν ότι έχουν δίκιο είναι επειδή δεν μπορούν να  νιώθουν ότι το παιδί τους είναι θυμωμένο ή στενοχωρημένο μαζί τους. Να είστε σίγουροι ότι ο θυμός ή η στενοχώρια του παιδιού επειδή δεν υποχωρήσατε στις παράλογες απαιτήσεις του θα υποχωρήσει πολύ πριν τη δική σας στενοχώρια. Και επιπλέον αν η σχέση σας με το παιδί σας στηρίζεται σε σωστές βάσεις, ένας τσακωμός σχετικά με κάποιον κανόνα δε θα την επηρεάσει μακροπρόθεσμα. 

Βεβαίως με όλα αυτά δεν υποστηρίζουμε ότι πρέπει να έχετε άκαμπτους κανόνες απλά και μόνο για να αποδείξετε τη δύναμή σας σε σχέση με το παιδί. Αυτό θα του έδινε την αίσθηση της τυραννίας των γονιών απέναντι του και σταδιακά θα οδηγούσε σε ανυπακοή. Αυτό που πρέπει να δείξετε στο παιδί είναι ότι η εξουσία σας πηγάζει από τη σοφία και τη σωστή κρίση σας. Με αυτόν τον τρόπο θα πετύχετε σωστή συνεργασία.

Να θυμάστε ότι από καιρό σε καιρό καλό είναι να επανεξετάζετε τους κανόνες που θέτετε στο παιδί και να είστε έτοιμοι να τους προσαρμόσετε ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά του. Για παράδειγμα ο κανόνας να κοιμάται το παιδί στις 9 το βράδυ είναι λογικός για ένα προνήπιο 2-3 ετών αλλά παράλογος για ένα παιδί σχολικής ηλικίας. Η προσαρμογή αυτή των κανόνων πρέπει να γίνεται μετά από σκέψη και πάντα να έχει γνώμονα την υγεία και την καλή εξέλιξη του παιδιού σας. Αλλάξτε τους κανόνες μόνο για τους σωστούς λόγους και όχι επειδή είναι πιο εύκολο ή βολικό να ενδώσετε στις επιθυμίες του παιδιού. 

Η σημασία του έλεγχου

Από τη στιγμή που το παιδί σας θα αρχίσει να περνάει χρόνο μακριά από το σπίτι είναι πολύ σημαντικό να αρχίσετε να ελέγχετε τη συμπεριφορά του. Ο πιο αξιόπιστος τρόπος για να αποφύγουμε κακές συμπεριφορές, συναναστροφές και μπλεξίματα είναι να γνωρίζουμε ως γονείς τις δραστηριότητες, τις παρέες και τις συνήθειες του παιδιού μας. Οποιαδήποτε χρονική στιγμή της ημέρας θα πρέπει να είστε σε θέση να απαντήσετε τρεις απλές ερωτήσεις: 

  • Πού είναι το παιδί μου
  • Με ποιον είναι το παιδί μου
  • Τι κάνει το παιδί μου

Αν δεν μπορείτε να απαντήσετε αυτές τις ερωτήσεις κάθε στιγμή, δε σημαίνει απαραίτητα ότι το παιδί σας έχει μπλεξίματα. Αλλά όσο λιγότερος είναι ο γονικός έλεγχος στις δραστηριότητες του παιδιού, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να προκληθούν προβλήματα. 

Καλό είναι να ζητάτε από το παιδί σας να σας ενημερώνει κάθε φορά που το πρόγραμμά του πρόκειται ν' αλλάξει. Έτσι θα ξέρετε ανά πάσα στιγμή, αν συμβεί κάτι, πού μπορείτε να απευθυνθείτε και πού πρέπει να προστρέξετε για βοήθεια. 

Υπάρχουν τρεις κατηγορίες παιδιών σχετικά με το πόσο ανοιχτά είναι απέναντι στους γονείς τους. Στην πρώτη κατηγορία τα παιδιά τακτικά ενημερώνουν από μόνα τους τους γονείς σχετικά με τις τρεις παραπάνω ερωτήσεις. Αν είστε τυχεροί και το παιδί σας ανήκει σ' αυτήν την κατηγορία, τότε πολύ εύκολα θα ενημερώνεστε για τις καθημερινές δραστηριότητές του. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν παιδιά που περιγράφουν τις δραστηριότητές τους και τις παρέες τους σε περίπτωση που ερωτηθούν από τους γονείς τους. Σ' αυτήν την περίπτωση προσπαθήστε να είστε σταθεροί στην προσπάθεια ελέγχου του παιδιού σας χωρίς όμως να το κάνετε πολύ έντονα ώστε να μην προκαλέσετε την αντίδραση του παιδιού. Η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει τα δυσκολότερα στο χειρισμό παιδιά καθώς είναι αυτά που με δυσκολία απαντούν στις ερωτήσεις των γονιών τους και συνήθως δίνουν γενικόλογες απαντήσεις. Τέτοιες απαντήσεις και συμπεριφορές συνήθως εμφανίζονται στην εφηβεία και είναι οι πιο δύσκολα διαχειρίσιμες. Παρακολουθήστε διακριτικά το παιδί για εντοπισμό προβληματικών συμπεριφορών, για παράδειγμα άσχημοι βαθμοί στο σχολείο, συμπτώματα κατάχρησης ουσιών ή αλκοόλ, χρόνια κόπωση, παρέες με λάθος άτομα. 

Πολλοί γονείς αναρωτιούνται αν πρέπει να «κατασκοπεύουν» το παιδί τους και να «χώνουν τη μύτη τους» σε δικές του δραστηριότητες. Για παράδειγμα να ανοίξουν τα συρτάρια του, να διαβάσουν τα mail και την αλληλογραφία του, να ακούσουν τις τηλεφωνικές του επικοινωνίες. Σαν γενική αρχή σαφώς και δεν είναι σωστή μια τέτοια συμπεριφορά από τη μεριά του γονιού. Η καλή σχέση μεταξύ του γονιού και του παιδιού πρέπει να στηρίζεται στην εμπιστοσύνη και το να κατασκοπεύετε το παιδί σας υποσκάπτει αυτή την εμπιστοσύνη. Ωστόσο σε περίπτωση που βάσιμα πιστεύετε και υποπτεύεστε ότι το παιδί σας βρίσκεται σε κίνδυνο (πχ. αν φοβάστε ότι έχει μπλέξει με ναρκωτικά, ότι συμμετέχει σε παράνομες δραστηριότητες ή έχει αυτοκτονικές τάσεις) θα πρέπει να καταφύγετε σε πιο άτυπες μεθόδους για να προσδιορίσετε την έκταση του προβλήματος. Αλλά πριν κάνετε κάτι τέτοιο σαφώς θα πρέπει να προσπαθήσετε να συζητήσετε ειλικρινά με το παιδί σας και να το κάνετε να σας «ανοιχτεί».

Διαχείριση εντάσεων σχετικά με τους κανόνες

Είναι λάθος να αναπτύξετε ως οικογένεια τη συνήθεια να συγκρούεστε με τα παιδιά σας για κάθε τι μικρό ή μεγαλύτερο με στόχο να βγει κάποιος νικητής και κάποιος ηττημένος. Όσο κι αν η σύγκρουση ξεχαστεί, η αίσθηση του ηττημένου θα συνεχίζει να υπάρχει για καιρό στο παιδί σας. Το σωστό είναι να προσπαθήσετε να βρείτε έναν τρόπο επίλυσης των διαφορών ώστε κανένας από τους δυο (γονιός και παιδί) να μη νιώθει απογοητευμένος ή μειωμένος. 

Βέβαια, να θυμάστε ότι κάποιες εντάσεις και συγκρούσεις μεταξύ των γονιών και των παιδιών είναι αναπόφευκτες. Θα έχετε κανόνες που το παιδί σας θα διαφωνεί και πολύ πιθανά θα υπάρξουν εντάσεις σχετικά με αυτούς τους κανόνες. Τέτοιες εντάσεις σχετικά αραιά, για παράδειγμα 1-2 φορές την εβδομάδα, είναι μια απόλυτα φυσιολογική κατάσταση. Ωστόσο, αν οι εντάσεις και οι συγκρούσεις συμβαίνουν πολύ πιο συχνά, αν είτε εσείς είτε τα παιδιά σας χάνετε τον έλεγχο, ή αν συχνά καταφεύγετε στη σωματική ή λεκτική βία, πρέπει να ζητήσετε βοήθεια ως οικογένεια από κάποιον ειδικό. 

Επομένως το θέμα δεν είναι αν θα υπάρξουν εντάσεις με τα παιδιά σας. Θα υπάρξουν. Το θέμα είναι πώς θα τις επιλύσετε ώστε να μη νιώσει κανένας από τους δύο πολύ έντονα αρνητικά συναισθήματα. Οι τρόποι διαχείρισης των εντάσεων αυτών είναι βασικά τέσσερις. 

Ο πρώτος τρόπος διαχείρισης της κατάστασης είναι να χρησιμοποιήσετε την εξουσία σας ως γονείς. Για παράδειγμα αν το 5χρονο κορίτσι σας δεν τρώει φασόλια, το πιέζετε να καθίσει στο τραπέζι και δεν του επιτρέπετε να σηκωθεί μέχρι να τελειώσει όλο του το πιάτο. Ο τρόπος αυτός μπορεί στα αρχικά στάδια να βοηθήσει να αντιμετωπιστούν κάποιες καταστάσεις όπως θέλετε, αλλά το παιδί σταδιακά θα αναπτύξει ένα αίσθημα κατωτερότητας και θα νιώσει ηττημένο. Τα συναισθήματα αυτά σταδιακά θα δημιουργήσουν αντιπάθεια και σε μεγαλύτερες ηλικίες επαναστατικότητα και ανυπακοή. Επομένως αυτός ο τρόπος διαχείρισης είναι λανθασμένος. Τα παιδιά νιώθουν ευχάριστα όταν η άποψη τους εισακούεται και επομένως πρέπει να αποφεύγετε να είστε απόλυτοι στη συμπεριφορά σας και στην εφαρμογή των κανόνων. Όταν βέβαια η διαφωνία σας σχετίζεται με κάτι που ίσως θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του παιδιού, για παράδειγμα να μη φορέσει κράνος όταν κάνει ποδήλατο, δεν πρέπει να είστε καθόλου υποχωρητικοί.

Ένα δεύτερος τρόπος διαχείρισης διαφωνίας είναι απλά να ενδώσετε στις επιθυμίες του παιδιού σας. Ο τρόπος αυτός είναι σωστός σε δύο περιπτώσεις. Πρώτον όταν το παιδί έχει δίκιο και εσείς άδικο, πράγμα που μπορεί να συμβεί κάποιες φορές. Παραδεχόμενοι τα λάθη σας δίνετε στο παιδί τη δυνατότητα να νιώσει ώριμο και να υπακούσει περισσότερο όταν επιμείνετε σε κάτι άλλο. Ο δεύτερος λόγος να ενδώσετε στις επιθυμίες του παιδιού σας είναι όταν το θέμα είναι ανάξιο σημασίας για εσάς αλλά σημαντικό για το παιδί. Για παράδειγμα πώς θα ντυθεί η μαθήτρια κόρη σας για ένα πάρτι γενεθλίων. Πολλοί γονείς θεωρούν ότι το να ενδίδουν σε ήπια αιτήματα των παιδιών τους θα οδηγήσει σε ανυπακοή και για πιο σοβαρά θέματα οπότε προσπαθούν να είναι άκαμπτοι ανεξάρτητα από τη σοβαρότητα του θέματος. Στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: οι γονείς που σε μικρά θέματα υποχωρούν συνήθως είναι πολύ πιο πειστικοί σε σοβαρά θέματα. 

 Ο τρίτος τρόπος προσέγγισης είναι να συμβιβαστείτε. Για παράδειγμα σε σχέση με την κόρη σας που δεν τρώει τα φασόλια μπορείτε να μοιράσετε τη διαφορά και να της πείτε να φάει τα μισά εφόσον δε της αρέσουν. Ο συμβιβασμός πολλές φορές μπορεί να βοηθήσει, κάποιες άλλες όμως αφήνει και τις δυο μεριές με ανάμεικτα συναισθήματα. Το παιδί σας για παράδειγμα δε θα μείνει πολύ ευχαριστημένο αν αναγκαστεί να φάει έστω και τη μισή ποσότητα. Και την επόμενη φορά θα υπάρξει πάλι η ίδια ένταση. 

Η τέταρτη εναλλακτική που κατά πάσα πιθανότητα είναι και η πιο σωστή είναι η από κοινού επίλυση του προβλήματος. Όταν εσείς και το παιδί σας διαφωνείτε σχετικά με κάποιον κανόνα προσπαθήστε να βρείτε από κοινού έναν καλύτερο κανόνα που θα σας ικανοποιεί και τους δυο. Με άλλα λόγια εστιάστε την προσοχή σας στην αναθεώρηση του κανόνα παρά στην εύρεση τρόπου εφαρμογής του. Για παράδειγμα σε σχέση με την άρνηση του παιδιού σας να φάει φασόλια, μπορείτε να ψάξετε να βρείτε κάποιο άλλο όσπριο που θα δεχθεί στην καθημερινότητά του. Προσφέρετε εναλλακτικές και ξεκαθαρίστε ότι συγκεκριμένες ομάδες τροφίμων πρέπει να καταναλώνονται οπότε είναι απαραίτητο να επιλέξει κάποιο άλλο από τα όσπρια που υπάρχουν. 

Αυτός ο τρόπος βέβαια δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε περίπτωση. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω κάποιες φορές απλά θα πρέπει να επιβεβαιώσετε την εξουσία σας και να απαιτήσετε να γίνει κάτι όπως το λέτε, κάποιες φορές μπορεί να αφήσετε το παιδί να κάνει το δικό του και κάποιες φορές ο συμβιβασμός μεταξύ σας είναι μια καλή και ικανοποιητική λύση. Για τα πολύ μικρά παιδιά βέβαια, η συζήτηση για την από κοινού λύση του προβλήματος είναι λάθος. Δεν είναι δυνατόν για παράδειγμα οι γονείς να συζητούν με τα 3χρόνα παιδιά τους και να χρησιμοποιούν λογικά επιχειρήματα σαν να έχουν απέναντι τους έναν ενήλικο. Αλλά σε γενικές γραμμές, όταν μπορείτε να συνεργαστείτε με το παιδί σας και να λύσετε μια διαφωνία, πρέπει να το προσπαθείτε. Αν η προσπάθεια δεν έχει αποτέλεσμα, μπορείτε πάντα να επιλέξετε κάποια από τις άλλες τρεις μεθόδους.

Είναι πολύ σημαντική η προσπάθεια να αντιμετωπίζονται από κοινού οι διαφωνίες με το παιδί καθώς έτσι νιώθει πιο ώριμο και διδάσκεται την αξία της συνεργασίας. Επιπλέον, μ' αυτόν τον τρόπο είναι πιο πιθανό να μην ξαναεμφανιστεί το πρόβλημα στο μέλλον καθώς όταν κάποια απόφαση παρθεί από κοινού και οι δυο μεριές, γονείς και παιδιά, θα συνεχίσουν να την εφαρμόζουν. 

Χαλαρώστε τους κανόνες καθώς το παιδί σας μεγαλώνει και ωριμάζει

Σημαντικό στοιχείο στην επιτυχία των κανόνων και των νόμων μέσα στην οικογένεια είναι η σταδιακή προσαρμογή τους καθώς το παιδί μεγαλώνει και ωριμάζει. Βέβαια, δεν υπάρχει καμία ηλικία κατά την οποία δε θα υπάρχει κανένας κανόνας ή νόμος. Κάποιοι γονείς καθώς το παιδί τους μεγαλώνει γίνονται όλο και πιο αυστηροί γιατί φοβούνται ότι οι πιθανότητες να πάει κάτι στραβά αυξάνονται όλο και περισσότερο. Άλλο είναι, για παράδειγμα, να κάνει κάτι λάθος ένα παιδί νηπιακής ηλικίας και άλλο ένας έφηβος. Δυστυχώς αυτή η συμπεριφορά είναι λανθασμένη καθώς το παιδί μεγαλώνει και περιμένει σταδιακά να έχει λιγότερο έλεγχο και περισσότερη ανεξαρτησία. Αν αυτό δε συμβεί, τότε θα επαναστατήσει με την πρώτη ευκαιρία. 

Κάποιοι γονείς χρησιμοποιούν ακριβώς την αντίθετη συμπεριφορά. Καθώς το παιδί τους μεγαλώνει, σταδιακά, χαλαρώνουν και αποσύρουν τελείως τους κανόνες και τους νόμους της οικογένειας. Μ' αυτόν τον τρόπο νιώθουν ότι πετυχαίνουν να έχουν πολύ καλύτερη αρμονία και ελευθερία στην οικογένεια χωρίς να χρειάζεται να πιέζουν τα παιδιά τους να κάνουν πράγματα που δε θέλουν. Κι αυτή η τακτική είναι λάθος καθώς η παντελής έλλειψη έλεγχου και κανόνων, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της εφηβικής ηλικίας, μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες συμπεριφορές, σε κακές παρέες και τελικά σε προβλήματα συμπεριφοράς ή και υγείας. 

Μια άλλη κατηγορία γονιών θεωρεί ότι οι κανόνες δεν πρέπει να αλλάζουν καθόλου καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας των παιδιών τους. Πιστεύουν ότι μια επιτυχημένη στρατηγική που χρησιμοποίησαν στην παιδική ηλικία πρέπει να συνεχίζει να εφαρμόζεται και αργότερα. Όπως αναφέρθηκε όμως και παραπάνω, όσο σημαντικό είναι να υπάρχουν κανόνες στην οικογένεια, άλλο τόσο είναι να προσαρμόζονται αυτοί οι κανόνες ανάλογα με τα δεδομένα. Για παράδειγμα, το να τσακώνεστε συνεχώς για μικροπράγματα στην καθημερινότητα του εφήβου μόνο προβλήματα μπορεί να προκαλέσει.

Η σωστή προσέγγιση καθώς το παιδί μεγαλώνει είναι να χαλαρώσετε πολύ πολύ αργά και σταδιακά τους κανόνες και τους νόμους της οικογένειας και μόνο εφόσον επιδεικνύει υπευθυνότητα. Πρόκειται για μια διαδικασία που μοιάζει με το να οδηγείτε σε παγωμένο δρόμο: δεν πρέπει να επιταχύνετε, δεν πρέπει να πατάτε φρένο ή να αλλάζετε κατεύθυνση απότομα. Το μυστικό είναι να κάνετε ένα μικρό βήμα τη φορά και να συσχετίζετε αυτό το βήμα αλλαγής με την ικανότητα του παιδιού να διαχειριστεί τον εαυτό του και την ελευθερία του μετά την αλλαγή. Μπορείτε κάθε τέτοια αλλαγή να την κάνετε μια φορά το εξάμηνο ή μια φορά τον χρόνο. Δεν υπάρχει λόγος να βιαστείτε περισσότερο. 

Για παράδειγμα, αν επιτρέπετε στην έφηβη κόρη σας να γυρνάει στις 11 το βράδυ, μια φορά στο τόσο μπορείτε να την αφήσετε μέχρι τα μεσάνυχτα ειδικά αν υπάρχει λόγος πχ. μια συναυλία. Αν δείτε ότι η παροχή μεγαλύτερης ελευθερίας συνοδεύεται από ώριμη συμπεριφορά από τη μεριά της, το επόμενο βήμα είναι να της παρέχετε και κάποια επιπλέον ελευθερία. Αν δείτε ότι δεν είναι έτοιμη να δεχτεί αυτή την περισσότερη ελευθερία, μπορείτε να ξαναγυρίσετε στην προηγούμενη κατάσταση.

Καλό είναι κάθε φορά να εξηγείτε στα παιδιά σας για ποιο λόγο κάνετε κάθε κίνηση και να τα ενημερώνετε ότι κάποιο λάθος ή κάποια ένδειξη έλλειψης ωριμότητας από τη μεριά τους θα έχει ως αποτέλεσμα να επιστρέψετε στην προηγουμένη πιο αυστηρή θέση. Δείξτε τους ποιες είναι οι προσδοκίες σας, συζητήστε τους λόγους για τους οποίους έχετε τους κανόνες και να είστε σίγουροι ότι θα το εκτιμήσουν και τις περισσότερες φορές θα ανταποκριθούν και με το παραπάνω. 

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Δεκέμβριος 2017