headerlogo22

Έφηβοι και κινητό

Οι τεχνολογικές εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας έχουν κάνει το κινητό τηλέφωνο ένα από τα πιο σημαντικά μέσα επικοινωνίας για όλους τους ανθρώπους. Ήδη από το 2014, υπήρχαν περισσότερες κινητές συσκευές (κινητά τηλέφωνα και τάμπλετς) από ότι άνθρωποι πάνω στη γη και συνεχίζουν να αυξάνονται σε αριθμό, πέντε φορές πιο γρήγορα από ότι εμείς. Όσο λοιπόν κι αν υπάρχουν επιφυλάξεις ως προς τη χρήση του κινητού τηλεφώνου, ένα είναι σίγουρο: οι κινητές συσκευές τείνουν να γίνουν (αν δεν έχουν ήδη γίνει) κυριολεκτικά προέκταση του εαυτού μας.

Είναι αλήθεια ότι το κινητό τηλέφωνο μας βοηθάει να οργανώνουμε καλύτερα την καθημερινότητά μας, να ενημερωνόμαστε άμεσα για όλα όσα μας απασχολούν, να είμαστε σε συνεχή επαφή με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, αλλά και να αντιμετωπίζουμε πιο άμεσα και αποτελεσματικά καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης. Οι γονείς επίσης έχουν τη δυνατότητα να βρίσκονται σε επαφή με το παιδί τους και θεωρητικά τουλάχιστον να έχουν καλύτερη επίβλεψη του πού βρίσκεται και τι κάνει.

Από την άλλη, με την εξέλιξη της τεχνολογίας των κινητών τελευταίας γενιάς και με τη συνεχή δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο, το κινητό τηλέφωνο εγκυμονεί πολλούς κινδύνους για το παιδί και τον έφηβο καθώς το σερφάρισμα σε ιστοσελίδες με ακατάλληλο ή επικίνδυνο περιεχόμενο είναι πολύ εύκολο. Καθώς μάλιστα τα παιδιά είναι πολύ εξοικειωμένα με τη συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία, πρέπει και οι γονείς να παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις ώστε να μπορούν να τα προστατέψουν από κακή χρήση του κινητού.

Σε ποια ηλικία μπορεί το παιδί να αρχίσει να χρησιμοποιεί κινητό τηλέφωνο;

Αργά ή γρήγορα οι γονείς έρχονται αντιμέτωποι με το αίτημα του παιδιού τους να αποκτήσει κινητό τηλέφωνο. Συνήθως η πίεση από το παιδί ασκείται ως εξής: «όλοι οι φίλοι μου έχουν κινητό τηλέφωνο, γιατί να μην αποκτήσω κι εγώ ένα;». Επιπλέον, οι γονείς βλέπουν το κινητό ως ένα μέσο παρακολούθησης της ασφάλειας και της υγείας του παιδιού, καθώς μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί του ανά πάσα στιγμή και να το βοηθήσουν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Το πότε θα αποφασίσει ο κάθε γονιός να αγοράσει κινητό στο παιδί του είναι καθαρά προσωπική απόφαση: πρέπει να ληφθούν υπόψη πολλοί παράγοντες όπως οι ανάγκες, οι υποχρεώσεις, τα πιστεύω, οι απόψεις και οι συνήθειες της κάθε οικογένειας. Θα λέγαμε όμως ότι η χρήση κινητού από παιδιά μικρότερα των 10-12 ετών αυξάνει τους κινδύνους οπότε καλό είναι να αποφεύγεται.

Επιπλέον, σημαντικό είναι να υπάρχει συνεννόηση μεταξύ γονιών και παιδιού και η απόφαση να μην είναι αποτέλεσμα σύγκρουσης ή εντάσεων. Και βέβαια, θα πρέπει οι γονείς να είναι όσο το δυνατόν πιο ενημερωμένοι για τη σωστή χρήση του κινητού και για τις πιθανές παγίδες που κρύβει η λανθασμένη χρήση του.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από τη χρήση του κινητού από το παιδί ή τον έφηβο;

Οι περισσότερες ανησυχίες που διατυπώνονται σχετικά με τη χρήση του κινητού τηλεφώνου από τα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους, αφορούν την πιθανή έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, τους κινδύνους από την ανεξέλεγκτη πρόσβαση στο ίντερνετ, αλλά και τον εθισμό στη χρήση του κινητού και στα κοινωνικά δίκτυα. Ας δούμε τον καθέναν από αυτούς τους κινδύνους λίγο πιο αναλυτικά:

  • Έκθεση σε ακτινοβολία: η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπεται από τα κινητά τηλέφωνα και τις κεραίες είναι μη ιονίζουσα ακτινοβολία που δεν προκαλεί ιοντισμό μορίων και δε διασπά χημικούς δεσμούς. Υπάρχει μεγάλη συζήτηση για το κατά πόσο η ακτινοβολία αυτή μπορεί να έχει επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Τα αποτελέσματα των σχετικών μελετών έχουν δώσει αντικρουόμενα αποτελέσματα, ενώ αρκετές σχετικές μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι πολύ σημαντικό να ελαχιστοποιείται η έκθεση στην ακτινοβολία του κινητού, επιλέγοντας συσκευή με χαμηλό δείκτη SAR (ρυθμός ειδικής απορρόφησης), χρησιμοποιώντας ΠΑΝΤΑ Handsfree ή Bluetooth, αποφεύγοντας τη χρήση του κινητού σε κλειστούς χώρους με ασθενές σήμα (πχ. κινούμενο αυτοκίνητο) κοκ. Εννοείται βέβαια ότι απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην περίπτωση μικρών παιδιών στην εκπομπή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, λόγω των ιδιαιτεροτήτων του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου τους.
  • Πρόσβαση στο διαδίκτυο: ο κίνδυνος αυτός είναι ίδιος με τον αντίστοιχο από την πρόσβαση μέσω τάμπλετ ή υπολογιστή. Είναι απαραίτητη η καλή ενημέρωση των γονιών σχετικά αλλά και η εγκατάσταση ειδικών προγραμμάτων γονικού ελέγχου και φίλτρων προστασίας, ώστε να ελέγχεται η πρόσβαση των παιδιών σε ακατάλληλο ή επικίνδυνο περιεχόμενο.
  • Εθισμός στη χρήση του: όπως και με την πρόσβαση στο διαδίκτυο, η χρήση του κινητού για συνεχή πρόσβαση σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης (πχ. Facebook, Instagram, Twitter κλπ) μπορεί να προκαλέσει εθισμό κι εξάρτηση. Είναι σύνηθες μεταξύ των εφήβων να κάθονται στο κρεβάτι τους ξάγρυπνοι μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες και να ανταλλάσσουν μηνύματα με τους φίλους τους. Έχει φανεί ωστόσο ότι οι οθόνες κινητών και τάμπλετς τροποποιούν την εγκεφαλική λειτουργία με αποτέλεσμα η έλευση του ύπνου να είναι πιο δύσκολη και η ποιότητά του κακή. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τις αυξημένες ανάγκες της καθημερινότητας στην εφηβική ηλικία οδηγούν σε έφηβους με χρόνια έλλειψη ποιοτικού ύπνου με ποικίλες παρενέργειες.

Κανόνες σωστής χρήσης κινητού

Η χρήση του κινητού από τον έφηβο είναι κάτι αναπόφευκτο. Μπορούμε όμως ως γονείς με το παράδειγμά μας να τον κατευθύνουμε κατάλληλα ώστε να ελαχιστοποιήσουμε τους κίνδυνους που προκύπτουν από τη λάθος χρήση του. Οι παρακάτω 15 οδηγίες έχουν εκδοθεί από τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών μετά από σχετικό συνέδριο που έγινε το 2017:

  • Χρησιμοποίησε το κινητό τηλέφωνο λογικά και για σύντομα τηλεφωνήματα
  • Αν είσαι κάτω των 12 ετών καλό είναι να μη χρησιμοποιείς κινητό
  • Μη βάζεις το κινητό σε επαφή με το κεφάλι σου
  • Μην κάνεις χρήση κινητού σε αυτοκίνητο, τρένο ή ανελκυστήρα
  • Μην κάνεις χρήση κινητού όταν υπάρχουν μικρά παιδιά ή έγκυοι γύρω σου
  • Όταν κάνεις χρήση κινητού, κράτα απόσταση από άλλους
  • Κράτησε το κινητό μακριά από το σώμα σου
  • Μην τοποθετείς το κινητό στην τσέπη σου
  • Τη νύχτα κλείνε πάντα το κινητό σου και απενεργοποίησε το Wi Fi
  • Μην παίζεις παιχνίδια στο κινητό τηλέφωνο on-line
  • Ασύρματα LAN (Wi Fi) μπορούν να σε εκθέσουν σε ακτινοβολία μικροκυμάτων
  • Περιόρισε το Wi Fi και κάνε χρήση σταθερής - ενσύρματης σύνδεσης
  • Όταν το σήμα που έχεις είναι κακό, μην τηλεφωνείς
  • Απενεργοποίησε επιλογές Wi Fi, Bluetooth, και Data, όταν δε χρησιμοποιούνται

Σ' αυτούς τους κανόνες, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τους εξής:

  • Χρησιμοποίησε πάντα εξάρτημα Handsfree ή Bluetooth
  • Κράτα το κινητό από τη βάση του ώστε να μην εμποδίζεις τη λειτουργία της κεραίας
  • Επίλεξε τα γραπτά μηνύματα σε σχέση με τις τηλεφωνικές κλήσεις
  • Προσπάθησε να έχεις χρονικό όριο στη διάρκεια χρήσης του κινητού σου για σερφάρισμα στο ίντερνετ
  • Μη χρησιμοποιείς το κινητό όταν διασχίζεις το δρόμο ή όταν οδηγείς (ποδήλατο, μηχανάκι, αυτοκίνητο)
  • Μη χρησιμοποιείς το κινητό σε νοσοκομεία, άλλους ευαίσθητους χώρους και εννοείται κατά τη διάρκεια πτήσης με αεροπλάνο
  • Μη χρησιμοποιείς το κινητό σου για να φωτογραφίσεις ή να βιντεοσκοπήσεις άλλους χωρίς να έχεις προηγουμένως τα συγκατάθεσή τους
  • Να είσαι διακριτικός και προσεκτικός όταν χρησιμοποιείς το κινητό σε δημόσιους χώρους
  • Ο «χρυσός κανόνας»: όταν χρησιμοποιούμε το κινητό μας τηλέφωνο, δεν κάνουμε στους άλλους αυτό που δε θα θέλαμε να κάνουν οι άλλοι σ' εμάς

Εφαρμόζοντας τις παραπάνω οδηγίες, τόσο οι έφηβοι όσο κι εμείς ως γονείς, μπορούμε να έχουμε τα οφέλη της σωστής χρήσης του κινητού χωρίς να εκτιθέμεθα στους κινδύνους της αλόγιστης χρήσης του.

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Νοέμβριος 2018