headerlogo22

Καθυστερημένη ήβη σε αγόρια και κορίτσια

Αν ένα αγόρι δεν έχει εμφανίσει διόγκωση των όρχεων μέχρι τα 14 χρόνια ή ένα κορίτσι δεν έχει εμφανίσει μαστούς μέχρι τα 13 χρόνια τότε λέμε ότι έχουν καθυστέρηση της ήβης. Το φαινόμενο είναι πιο συχνό στα αγόρια (το αντίστροφο από ότι συμβαίνει με την πρώιμη ήβη) και συνήθως δε συσχετίζεται με κάποιο σοβαρό ιατρικό πρόβλημα.

Ποια μπορεί να είναι η αιτία για μια τέτοια κατάσταση;

Κάποια παιδιά είναι κατασκευασμένα έτσι ώστε να εμφανίζουν πιο αργά ήβη και εφηβεία σε σχέση με τα υπόλοιπα. Τα παιδιά αυτά αργά ή γρήγορα θα ξεκινήσουν την ήβη τους και θα περάσουν φυσιολογικά τα στάδια της εφηβείας μέχρι την ενηλικίωση. Όσο περισσότερο βέβαια καθυστερεί η έναρξη εμφάνισης σημείων ήβης, έστω κι αν είναι φυσιολογική παραλλαγή, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να χρειαστεί παρέμβαση του παιδοενδοκρινολόγου για να τη βοηθήσει να ξεκινήσει. Κι αυτό γιατί η μεγάλη καθυστέρηση έναρξης της ήβης έχει συσχετιστεί με διάφορα προβλήματα υγείας.

Πέρα από την παραπάνω φυσιολογική παραλλαγή στην έναρξη της ήβης, υπάρχει η πιθανότητα ένα παιδί που καθυστερεί να μπει στην εφηβεία να πάσχει από κάποια οργανική διαταραχή που απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλη αντιμετώπιση:

  • Διαταραχές σε κάποιο από το ενδοκρινικά όργανα που εμπλέκονται στην έναρξη κι εξέλιξη της ήβης (υποθάλαμος, υπόφυση, όρχεις, ωοθήκες)
  • Διαταραχές στη λειτουργία άλλων ενδοκρινών αδένων
  • Διαταραχές με την πρόσληψη ή την απορρόφηση θερμίδων
  • Σύνδρομα που διαταράσσουν την ομαλή εμφάνιση της ήβης
  • Ιστορικό θεραπειών όγκων (πχ. ακτινοβολία) που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την παραγωγή ορμονών του φύλου
  • Επιπλέον στα κορίτσια, ανατομικές διαταραχές με τη μήτρα ή τον κόλπο 

Χρειάζεται το παιδί μου να δει ειδικό γιατρό εάν έχει καθυστέρηση στην ήβη;

Αν η εξέλιξη της ήβης του παιδιού σας καθυστερεί σε σχέση με τους συνομηλίκους του, είναι φρόνιμο να δείτε έναν παιδοενδοκρινολόγο έστω κι αν το πιο πιθανό είναι ότι το παιδί εμφανίζει μια παραλλαγή του φυσιολογικού. Ο ειδικός γιατρός μπορεί να σας κατευθύνει, με βάση το ιστορικό και κάποιες εξετάσεις. 

Τι εξετάσεις χρειάζονται για τη διερεύνηση της νόσου;

Όπως γίνεται πάντα, ο ειδικός ιατρός θα ξεκινήσει από ένα καλό ατομικό κι οικογενειακό ιστορικό. Θα ρωτήσει συνολικά για την υγεία του εφήβου και για φάρμακα που πιθανά παίρνει. Θα μετρήσει το βάρος και το ύψος με ακρίβεια και θα ζητήσει κάποιες πιο ειδικές εξετάσεις αίματος καθώς και μία οστική ηλικία

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να προχωρήσει σε πιο εξειδικευμένες απεικονιστικές εξετάσεις ή και σε τεστ διέγερσης για να διαπιστώσει την επάρκεια λειτουργικότητας των ενδοκρινών αδένων του παιδιού σας. 

Πώς αντιμετωπίζεται η καθυστερημένη ήβη;

Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό που απλά απαιτείται είναι καθησυχασμός του εφήβου και των γονιών του ότι η εφηβεία θα ξεκινήσει φυσιολογικά. Σ' αυτήν την περίπτωση χρειάζεται μια τακτική παρακολούθηση του εφήβου από τον ειδικό γιατρό καθώς πολλές φορές δεν είναι εφικτή η εξαρχής απόλυτα σίγουρη διάγνωση. 

Σε μερικές περιπτώσεις, ο παιδοενδοκρινολόγος μπορεί να προτείνει μικρής διάρκειας ορμονική θεραπεία ώστε να προκαλέσει την έναρξη της ήβης σε αγόρια και κορίτσια.

Σπάνια μπορεί κάποιος έφηβος να χρειαστεί παρατεταμένη ορμονική θεραπεία, αν ανήκει στην κατηγορία των ατόμων που δεν μπορούν να παράγουν επαρκείς ποσότητες ορμονών του φύλου. 

Σε περίπτωση που ανευρεθεί κάποιο πιο ειδικό αίτιο για την καθυστέρηση της ήβης του παιδιού σας, ο ειδικός γιατρός θα σας κατευθύνει κατάλληλα για την επιτυχή αντιμετώπισή του.

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Οκτώβριος 2020