Εμβόλια κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Τα εμβόλια είναι ο τρόπος του ανθρώπου να μιμείται τη φύση. Πιο συγκεκριμένα, όταν ο οργανισμός μας έρχεται σε επαφή με κάποιον ιό ή μικρόβιο (λοίμωξη) αποκτάει τη λεγόμενη ανοσολογική μνήμη (αντισώματα) και σε μια επόμενη συνάντηση με τον συγκεκριμένο εισβολέα, είναι έτοιμος με τα αντισώματα να τον αντιμετωπίσει. Στις περισσότερες περιπτώσεις η λοίμωξη δεν είναι σοβαρή κι επομένως η διαδικασία απόκτησης αντισωμάτων είναι ήπια, όπως πχ. συμβαίνει στο απλό κρυολόγημα.
Υπάρχουν όμως λοιμώξεις που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα ή ακόμη και το θάνατο στον άνθρωπο πριν προλάβει να αποκτήσει αντισώματα με φυσικό τρόπο. Για πολλές από αυτές έχουν αναπτυχθεί εμβόλια τα οποία ουσιαστικά προκαλούν την παραγωγή αντισωμάτων από τον ανθρώπινο οργανισμό (ανοσοποίηση) χωρίς όμως να χρειάζεται να νοσήσει, δηλαδή να "περάσει" τη συγκεκριμένη λοίμωξη.
Τα τελευταία χρόνια έχει φανεί ότι οι έγκυοι μπορούν να προστατευτούν έναντι συγκεκριμένων νοσημάτων κάνοντας ορισμένα εμβόλια. Επιπλέον, τα εμβόλια αυτά μπορούν να προστατεύσουν και το παιδί τους τόσο κατά την ενδομήτρια φάση όσο και κατά τους πρώτους μήνες ζωής που είναι αυξημένος ο κίνδυνος σοβαρής νόσησης.
Τι πρέπει να ξέρω για τα εμβόλια αν έχω σκοπό να μείνω έγκυος;
Αν σκοπεύετε να μείνετε έγκυος, καλό θα είναι να εξασφαλίσετε ότι έχετε κάνει όλα τα προβλεπόμενα εμβόλια για την ηλικία σας. Σε περίπτωση που δεν είστε σίγουρη, μπορείτε να συζητήσετε το θέμα με το γυναικολόγο σας ή με κάποιον παιδίατρο που εμπιστεύεστε, καθώς οι παιδίατροι είναι οι πιο εξοικειωμένοι με τα εμβόλια επιστήμονες υγείας.
Πολύ σημαντική είναι η κάλυψη ενάντια στην ερυθρά καθώς και στην ανεμοβλογιά πριν την εγκυμοσύνη. Κι αυτό γιατί τα συγκεκριμένα νοσήματα μπορεί να προκαλέσουν πολύ σοβαρά προβλήματα στο κύημα (ακόμη και αποβολή) ή να γεννηθεί νεογνό με πολλαπλά προβλήματα υγείας και συγγενείς ανωμαλίες. Επιπλέον, τα εμβόλια αυτά δεν μπορούν να χορηγηθούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Οι γυναίκες που δεν έχουν εμβολιαστεί ενάντια στην ερυθρά, ιλαρά, παρωτίτιδα και ανεμοβλογιά πρέπει να εμβολιαστούν τουλάχιστον ένα μήνα πριν προσπαθήσουν να μείνουν έγκυοι. Καλό είναι επίσης οι γυναίκες να είναι καλυμμένες- εμβολιασμένες με το εμβόλιο του HPV, καθώς ούτε αυτό το εμβόλιο μπορεί να δοθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Χρειάζεται να κάνω κάποιο εμβόλιο αν είχα νοσήσει μικρή από την αντίστοιχη νόσο;
Όχι, αν είχατε νοσήσει από πχ. ανεμοβλογιά, δε χρειάζεται να κάνετε το αντίστοιχο εμβόλιο. Τα άτομα που έχουν νοσήσει από τη συγκεκριμένη νόσο είναι καλυμμένα και δεν υπάρχει περίπτωση να την ξαναεμφανίσουν. Το ίδιο ισχύει και για τα άλλα τρία νοσήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, δηλαδή την ερυθρά, την ιλαρά και την παρωτίτιδα.
Ποια εμβόλια είναι ασφαλή να γίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;
Εμβόλια που μπορούν να γίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι τα παρακάτω:
- Το εμβόλιο της γρίπης: στην Ελλάδα υπάρχουν συγκεκριμένες ομάδες υψηλού κινδύνου που πρέπει να κάνουν το αντιγριπικό και οι έγκυοι είναι μία απ' αυτές. Αυτό ισχύει καθώς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι γυναίκες εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο να νοσήσουν σοβαρότερα από τη γρίπη σε σχέση με τις μη εγκύους. Το εμβόλιο μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε τρίμηνο της κύησης εφόσον είναι εποχή επιδημικής έξαρσης της γρίπης (χειμερινοί μήνες). Μπορεί να προστατέψει την έγκυο από το να νοσήσει σοβαρά, καθώς επίσης και το νεογέννητο από το να εμφανίσει σοβαρά συμπτώματα (πχ. αναπνευστικά προβλήματα, πυρετό κλπ.) κατά τους πρώτους μήνες μετά τη γέννηση.
- Το εμβόλιο ενάντια στον τέτανο, τη διφθερίτιδα και τον κοκκύτη: ο τέτανος προκαλεί προβλήματα στους μυς, η διφθερίτιδα πρόβλημα στις αμυγδαλές, ενώ ο κοκκύτης προκαλεί πολύ σοβαρό βήχα. Όλες οι έγκυοι γυναίκες καλό είναι να κάνουν το συγκεκριμένο εμβόλιο σε κάθε εγκυμοσύνη τους, όσο νωρίτερα μεταξύ των 28 και 36 εβδομάδων κύησης (κατά προτίμηση περί την 30η εβδομάδα ή λίγο κάτω από αυτήν σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη από το περιοδικό JAMA), έστω κι αν έχουν εμβολιαστεί ως παιδιά. Μ' αυτόν τον τρόπο το νεογνό που θα γεννηθεί θα είναι καλυμμένο κυρίως ενάντια στον κοκκύτη μέχρι το πρώτο δικό του εμβόλιο σε ηλικία δύο μηνών. Προτείνεται να γίνεται το εμβόλιο σε κάθε νέα εγκυμοσύνη. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια έχουν περιγραφεί θάνατοι στη χώρα μας από κοκκύτη σε νεογνά, καθώς σ' αυτές τις ηλικίες η συγκεκριμένη νόσος είναι πολύ επιθετική.
- Ανάλογα με τις περιστάσεις (πχ. ταξίδι της εγκύου σε χώρα με αυξημένη ενδημικότητα κάποιας νόσου) οι έγκυοι μπορούν να κάνουν και κάποια άλλα εμβόλια, όπως για παράδειγμα της ηπατίτιδας Α ή Β, πάντα κατόπιν συνεννόησης με το γυναικολόγο τους.
Τι παρενέργειες μπορούν να έχουν τα εμβόλια στην εγκυμοσύνη;
Συνήθως τα εμβόλια δεν έχουν παρενέργειες. Το ίδιο ισχύει και για τα εμβόλια που μπορούν να γίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης: προκαλούν ελάχιστες ή καθόλου παρενέργειες και είναι απόλυτα ασφαλή για το έμβρυο. Ήπιες παρενέργειες που μπορούν να εμφανιστούν μετά από κάποιο εμβόλιο είναι:
- Ερυθρότητα, ήπιο οίδημα ή ευαισθησία στο σημείο του εμβολιασμού
- Ήπιος πυρετός
- Ήπιο εξάνθημα
- Πονοκέφαλος ή μυαλγίες
Τα εμβόλια μπορεί κάποιες φορές να προκαλέσουν πιο σοβαρές παρενέργειες, όπως κάποια σοβαρή αλλεργική αντίδραση. Ωστόσο αυτό είναι πολύ σπάνιο φαινόμενο. Ρωτήστε το γιατρό σας για πιθανές παρενέργειες από το εμβόλιο που πρόκειται να κάνετε. Πρέπει να τον ενημερώσετε άμεσα, αν εμφανίσετε κάποια πιο σοβαρή παρενέργεια μετά τον εμβολιασμό.
Τι συμβαίνει αν έχω αλλεργία στο αυγό;
Αν έχετε κάποια αλλεργία στο αυγό, ενημερώστε το γιατρό σας σχετικά. Ορισμένα εμβόλια έχουν υπολείμματα αυγού μέσα τους γιατί παράγονται μ' αυτόν τον τρόπο. Ο γιατρός σας θα σας ενημερώσει σχετικά με το ποια είναι αυτά και το τι ακριβώς πρέπει να κάνετε. Σύμφωνα βέβαια με τις πιο πρόσφατες οδηγίες των ειδικών, κανένα εμβόλιο δεν πρέπει να αποφεύγεται έστω κι αν υπάρχει ιστορικό έντονης αλλεργικής αντίδρασης σε αυγό.
Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD
Τελευταία ενημέρωση: Ιούλιος 2019