Η πρώτη σεξουαλική επαφή του εφήβου
Μεταξύ των εφήβων, ένα από τα βασικά θέματα σκέψης, συζήτησης, προβληματισμού και αποριών είναι η πρώτη τους σεξουαλική επαφή: ποια ηλικία είναι ιδανική, με ποιον/ποιαν παρτενέρ, υπό ποιες προϋποθέσεις και συνθήκες; Περιττό βέβαια να πούμε ότι και οι γονείς με παιδιά στην εφηβεία έχουν το άγχος και την ανησυχία για τη σεξουαλική συμπεριφορά και υγεία των παιδιών τους.
Είναι δεδομένο ότι οι αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εφηβείας είναι πολλές και οι προκλήσεις για τον έφηβο μεγάλες. Όπως αναφέρεται αναλυτικά στο θέμα "Φυσιολογική ήβη κι εφηβεία σε αγόρια και κορίτσια", η ήβη είναι η οργανική ωρίμανση του παιδιού ώστε να γίνει ικανό για αναπαραγωγή ενώ η εφηβεία είναι μια πολύ ευρύτερη έννοια που περιλαμβάνει τόσο ψυχολογικές όσο και σωματικές μεταβολές οι οποίες ωριμάζουν το άτομο και το οδηγούν στην ενηλικίωση.
Τα τελευταία χρόνια, όλο και σε πιο μικρές ηλικίες έφηβοι και των δύο φύλων ολοκληρώνουν σεξουαλικά τις σχέσεις τους με το άλλο φύλο (αν και η τάση δείχνει να σταθεροποιείται την τελευταία δεκαετία). Για παράδειγμα, σε μια πρόσφατη μελέτη που έγινε από τη Μονάδα Εφηβικής Υγείας του Νοσοκομείου Παίδων Αγία Σοφία σε έφηβους της Αττικής, το 20% των ατόμων είχαν ολοκληρωμένες σεξουαλικές σχέσεις μέχρι τα 16 τους χρόνια. Τα ποσοστά αυτά είναι σαφώς μεγαλύτερα στις ΗΠΑ όπου η μέση ηλικία έναρξης σεξουαλικής δραστηριότητας σε ορισμένες μελέτες είναι τα 15.5 χρόνια.
Η πρώτη σεξουαλική επαφή είναι σημαντική τόσο για το αγόρι όσο και για το κορίτσι. Το αν θα είναι επιτυχημένη ή όχι εξαρτάται από μια πληθώρα παραγόντων, όπως η χημεία και η συναισθηματική επαφή των δύο παρτενέρ, η σχετική ενημέρωση και προετοιμασία τους, η εμπειρία ή απειρία, η ηλικία τους ακόμη και οι θρησκευτικές ή κοινωνικές και άλλες πεποιθήσεις τους. Και αν κάτι πάει στραβά στην πρώτη προσπάθεια, είναι δεδομένο ότι σύντομα θα υπάρξει η ευκαιρία να έχουν και δεύτερη και τρίτη εμπειρία με πιθανά καλύτερα αποτελέσματα.
Θα πρέπει να θυμόμαστε ωστόσο ότι τα διαθέσιμα ιατρικά και στατιστικά δεδομένα συνηγορούν υπέρ της άποψης πως η ηλικία έναρξης σεξουαλικής δραστηριότητας αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα που μπορεί να επηρεάσει το μοτίβο των ενήλικων ερωτικών σχέσεων, τη σεξουαλική συμπεριφορά καθώς επίσης και τον κίνδυνο ανεπιθύμητων εγκυμοσυνών αλλά και διασποράς σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων.
Η ηλικία των 15 ετών φαίνεται να είναι κομβική και συνήθως σηματοδοτεί τη μετάβαση σε μία περισσότερο ώριμη περίοδο, όπου η νεαρή κοπέλα και το νεαρό αγόρι παίρνουν πιο ενσυνείδητες και σίγουρες αποφάσεις μακριά από επιπολαιότητες, αντιδραστικές συμπεριφορές και υποκύψεις σε πιέσεις συντρόφων και φίλων.
Η πρώτη φορά για το κορίτσι
Οι έφηβες κοπέλες συνήθως προχωρούν στην πρώτη τους σεξουαλική επαφή μέσα από την επιθυμία τους να ολοκληρωθούν ως γυναίκες. Σίγουρα υπάρχει η βιολογική ωρίμανση και η σεξουαλική αφύπνιση της ηλικίας, λειτουργούν όμως περισσότερο συναισθηματικά και όχι τόσο σαρκικά προς αυτή την απόφαση.
Παρόλα αυτά, σύμφωνα με μελέτες του Ιατρικού Σεξολογικού Ινστιτούτου, μία στις δύο γυναίκες οδηγείται στην πρώτη φορά παρορμητικά, παρασυρμένη συνήθως από την επιθυμία του συντρόφου της, χωρίς να νιώθει η ίδια έτοιμη (ιδιαίτερα όταν η πρώτη φορά συμβεί σε μικρότερες ηλικίες). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να κυριαρχεί το άγχος, η αμηχανία και η έλλειψη σιγουριάς που οδηγεί συνήθως σε αποτυχημένη ερωτική επαφή.
Κάτι επίσης πολύ σημαντικό κυρίως για την έφηβη είναι η πιθανότητα εγκυμοσύνης. Το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών δεν παίρνει μέτρα προφύλαξης για πιθανή εγκυμοσύνη, η οποία όπως αναφέρεται αναλυτικά στο θέμα "Ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη στην εφηβεία" μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τόσο τη συνέχιση της σεξουαλικής ζωής της έφηβης όσο και τις σπουδές της, τη μετέπειτα εξέλιξή της και συνολικά τη ζωής της.
Η πρώτη φορά για το αγόρι
Τα μισά περίπου από τα αγόρια ηλικίας 15 με 17 ετών αποκτούν την πρώτη τους ολοκληρωμένη σεξουαλική εμπειρία σ' αυτήν την ηλικία. Και μπορεί η έφηβη να έχει πολλούς λόγους να αγχώνεται για την πρώτη της σεξουαλική επαφή, το ίδιο όμως ισχύει και για το αγόρι. Λόγω της απειρίας της ηλικίας του, του άγχους των «καλών επιδόσεων» και μιας στρεβλής εικόνας της σεξουαλικής πράξης που έχει στο μυαλό του, η πρώτη του φορά σπάνια είναι επιτυχημένη και ευχάριστη.
Κι έστω κι αν αυτή η αποτυχημένη πρώτη φορά αποκτάει μεγάλες διαστάσεις στο μυαλό του εφήβου, πρόκειται για μια παροδική κατάσταση που γρήγορα ανατρέπεται καθώς σύντομα ξεπερνάει τα αρχικά αρνητικά συναισθήματα πηγαίνοντας σε μια επόμενη φορά, που σίγουρα θα είναι καλύτερη από την πρώτη. Αρκεί και εδώ να αποφευχθεί ο κίνδυνος μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης ή η μετάδοση κάποιου αφροδίσιου νοσήματος, γεγονότα που μπορούν μακροπρόθεσμα να επηρεάσουν αρνητικά ολόκληρη τη ζωή του εφήβου.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς από νωρίς να διαπαιδαγωγούν σεξουαλικά τα παιδιά τους. Όσο κι αν μπορεί να έρχονται σε δύσκολη θέση, είναι σημαντικό να είναι αυτοί που θα ενημερώσουν τον έφηβο γιο ή κόρη τους για τα διάφορα θέματα που τους απασχολούν γύρω από το σεξ γιατί αν δεν το κάνουν αυτοί, θα το κάνει κάποιος άλλος και πιθανά με λάθος τρόπο.
Προσπαθήστε να συζητήσετε λοιπόν με τα παιδιά σας για:
- Τους κινδύνους της πολύ πρώιμης έναρξης σεξουαλικής δραστηριότητας
- Τις δυσκολίες και τις επιπλοκές μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης στην εφηβεία
- Τον κίνδυνο των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων
- Τη σημασία χρήσης προφυλακτικού από την πρώτη και σε κάθε σεξουαλική επαφή
- Την ανάγκη να προχωρήσουν στην ολοκλήρωση μια σχέσης μόνο εφόσον το επιθυμούν οι ίδιοι και όχι επειδή το κάνουν οι φίλοι τους ή γιατί τους πιέζει ο/η σύντροφός τους
- Την ανάγκη να δουν τις σεξουαλικές σχέσεις ως πηγή χαράς και ικανοποίησης και όχι ως μέσο αυτοεπιβεβαίωσης ή εκμετάλλευσης του αντίθετου φύλου
- Την ανάγκη περιφρούρησης τόσο της σωματικής όσο και της ψυχικής τους υγείας όσον αφορά τις σεξουαλικές τους σχέσεις
- Την ανάγκη σεβασμού του αντίθετου φύλου
Μ' αυτόν τον τρόπο, θα μπορέσετε να κατευθύνετε σωστά τα παιδιά σας ώστε να γνωρίσουν τις χαρές της σεξουαλικής ζωής με ασφάλεια και χωρίς κινδύνους για τη σωματική και ψυχική υγείας τους.
Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD
Τελευταία ενημέρωση: Ιούλιος 2019