headerlogo22

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2

Τα κύτταρά μας για να λειτουργήσουν σωστά χρειάζονται συνεχή παροχή ενέργειας. Την ενέργεια αυτή την προσλαμβάνουν κυρίως με τη μορφή γλυκόζης μέσω μιας διαδικασίας στην οποία κεντρικό ρόλο παίζει η ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι μια πολύ σημαντική ορμόνη που παράγεται από ένα κοιλιακό όργανο που ονομάζεται πάγκρεας. Η ινσουλίνη είναι κατά κάποιο τρόπο το κλειδί που ανοίγει την κλειδαριά του κυττάρου ώστε να ανοίξει η κατάλληλη πόρτα και να μπει η γλυκόζη μέσα στο κύτταρο.

Αν για κάποιο λόγο η παραγωγή της ινσουλίνης στο σώμα μειωθεί ή αν παράγεται σε επαρκείς ποσότητες αλλά δεν μπορεί να δράσει σωστά (δεν ταιριάζει το κλειδί στην κλεδαριά), η γλυκόζη δεν μπορεί να μπει μέσα στα κύτταρα, οπότε τα επίπεδά της στο αίμα αυξάνουν. Όταν τα επίπεδα αυτά ξεπεράσουν συγκεκριμένα όρια και εμφανιστούν ορισμένα σημεία και συμπτώματα, τότε λέμε ότι το άτομο πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη. 

Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι σακχαρώδους διαβήτη, ο διαβήτης τυπου 1 και ο διαβήτης τύπου 2. Τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 παράγουν πολύ λίγη ή καθόλου ινσουλίνη. Αντίθετα, άτομα με διαβήτη τύπου 2 συνήθως παράγουν μεγάλες ποσότητες ινσουλίνης (ή πιο σπάνια λίγη ινσουλίνη), άλλα το βασικό πρόβλημα είναι ότι τα κύτταρά τους δεν ανταποκρίνονται στη δράση της ινσουλίνης. Υπάρχουν και άλλοι τύποι διαβήτη που όμως εμφανίζονται πιο σπάνια.

Σχεδόν μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι ανά τον κόσμο πάσχουν από διαβήτη. Αν ήταν κράτος, θα ήταν το τρίτο πολυπληθέστερο μετά την Κίνα και την Ινδία! Στη συντριπτική τους πλειοψηφία (>90%) πρόκειται για άτομα με διαβήτη τύπου 2, ο οποίος σχετίζεται άμεσα με την παχυσαρκία (ιδιαίτερα την κοιλιακή παχυσαρκία), την κακή διατροφή και την καθιστική ζωή. 

Ο διαβήτης τύπου 2 συνήθως εμφανίζεται σε ενήλικες, αν και τα τελευταία χρόνια αυτό τείνει να αλλάξει λόγω της εφηβικής παχυσαρκίας. Συγκεκριμένα, τόσο σε ανεπτυγμένες όσο και σε αναπτυσσόμενες χώρες, όλο και περισσότερα παιδιά κι έφηβοι είναι παχύσαρκοι με κακή διατροφή και ελάχιστη σωματική άσκηση. Αυτό έχει οδηγήσει σε αύξηση της συχνότητας του διαβήτη τύπου 2 και σ' αυτές τις ηλικίες, ιδιαίτερα σε άτομα με θετικό οικογενειακό ιστορικό. Η νόσος μάλιστα φαίνεται να εξελίσσεται πολύ πιο γρήγορα και σε λίγα χρόνια να προκαλεί σημαντικά προβλήματα υγείας στους νεαρούς ενήλικες που πάσχουν.

Ποια είναι τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 2;

Ο διαβήτης τύπου 2 συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Όταν όμως υπάρχουν, μπορεί να περιλαμβάνουν αυξημένη συχνότητα ούρησης, αυξημένη δίψα, διαταραχές όρασης, ξηροστομία, εύκολη κόπωση, αργή επούλωση πληγών κ.α. Το χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης νόσου είναι ότι εμφανίζεται σχεδόν πάντα σε παχύσαρκους εφήβους (τουλάχιστον στο Δυτικό Κόσμο) που πάσχουν ταυτόχρονα και από άλλες εκδηλώσεις του λεγόμενου μεταβολικού συνδρόμου όπως είναι η υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία, η μη αλκοολική λιπώδης διήθηση του ήπατος κα. 

Γιατί είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωσή του;

Έστω κι αν ο διαβήτης τύπου 2 δεν προκαλεί αρχικά σπουδαία συμπτώματα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στο παιδί σας αν δε θεραπευτεί έγκαιρα. Τέτοια προβλήματα είναι:

  • Έμφραγμα του μυοκαρδίου
  • Εγκεφαλικά επεισόδια
  • Νεφρική νόσος
  • Προβλήματα όρασης (ακόμα και τύφλωση)
  • Πόνο ή απώλεια αισθητικότητας στα χέρια και τα πόδια

Πώς ξέρω αν το παιδί μου έχει διαβήτη τύπου 2;

Η διάγνωση τίθεται εφόσον ο γιατρός σας, με βάση το ιστορικό και την κλινική εξέταση, υποπτευθεί τη νόσο και κάνει εξετάσεις αίματος για να μετρήσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα του παιδιού σας. 

Καθώς ο διαβήτης τύπου 2 χρειάζεται αρκετό διάστημα (μέχρι και χρόνια) για να εκδηλωθεί πλήρως και να φτάσει σε μη αναστρέψιμο σημείο, πολλά άτομα βρίσκονται για καιρό στο λεγόμενο προδιαβητικό στάδιο. Αυτό χαρακτηρίζεται από διαταραχές στο μεταβολισμό της γλυκόζης οι οποίες για να διαγνωστούν απαιτούν μέτρηση της γλυκόζης νηστείας ή/και τη διενέργεια της λεγόμενης καμπύλης γλυκόζης-ινσουλίνης. Ο ειδικός γιατρός θα αποφασίσει αν απαιτείται αυτή η ειδική εξέταση και θα σας ενημερώσει ακριβώς για το αποτέλεσμά της. 

Ποια είναι η θεραπεία του διαβήτη τύπου 2;

Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες φαρμάκων που βοηθούν στον καλύτερο έλεγχο του σακχάρου του αίματος στους ενήλικες με διαβήτη τύπου 2. Ωστόσο στα παιδιά και τους εφήβους, το μόνο φάρμακο που συνήθως αρχικά χρησιμοποιείται είναι η μετφορμίνη. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί και η χρήση ινσουλίνης είτε στα αρχικά στάδια, είτε κατά την εξέλιξη της νόσου.

Σε όλα τα άτομα με διαβήτη τύπου 2, απαραίτητη είναι και η βελτίωση άλλων παραμέτρων που συνδυάζονται με το συγκεκριμένο νόσημα όπως είναι το αυξημένο βάρος σώματος, η υψηλή αρτηριακή πίεση και η δυσλιπιδαιμία. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν η σωματική δραστηριότητα και η απώλεια βάρους σε συνδυασμό με τη σωστή διατροφή και την αποφυγή του καπνίσματος.

Μπορεί ο διαβήτης τύπου 2 να προληφθεί;

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ο διαβήτης τύπου 2, σε αντίθεση με το διαβήτη τύπου 1, μπορεί να προληφθεί γιατί είναι αποτέλεσμα συνηθειών και συμπεριφορών. Για να μειώσουμε τις πιθανότητες ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 στο παιδί μας, το πιο σημαντικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να το βοηθήσουμε να ελέγχει το βάρος του. Αυτό μπορεί να γίνει, όπως ειπώθηκε, με σωστή διατροφή, ελεγχόμενες θερμίδες, αποφυγή ζάχαρης και λιπών και καθημερινή σωματική δραστηριότητα και άθληση. 

Ακόμη κι αν η νόσος έχει εκδηλωθεί πλήρως, οι παραπάνω οδηγίες μπορούν να βοηθήσουν στην καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου και στη μείωση των αναγκών σε φάρμακα. 

Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD

Τελευταία ενημέρωση: Μάιος 2018